Amsterdam zet jongeren aan het stuur van hun digitale toekomst

Kun je wat meer vertellen over het programma ‘Online Leefwereld Jongeren’ en waarom gemeente Amsterdam koos om deel te nemen aan Dutch Design Week?

Met ‘Online Leefwereld Jongeren’ verkennen we de kansen en uitdagingen in de online leefwereld van jongeren en de stad. Het is onderdeel van de ‘Agenda Digitale Stad 2023-2026‘. Deze agenda is gericht op het creëren van een inclusief, veilig en innovatief digitaal Amsterdam. Binnen ons programma zien we dat de digitale wereld zowel kansen zoals verbinding, leren en persoonlijke groei, als risico’s zoals online fraude, grensoverschrijdend gedrag en grooming met zich meebrengt.

Daarom werken we samen met partners aan projecten en interventies die bijdragen aan een veilige en gezonde online omgeving. Door deel te nemen aan Dutch Design Week, in samenwerking met de Embassy of Digital Futures, willen we de dialoog over deze thema’s stimuleren en laten zien hoe ontwerp een belangrijke rol kan spelen in het vormgeven van een positieve digitale toekomst voor jongeren.  

Om jongeren écht te betrekken bij het vormgeven van een gezonde en veilige digitale omgeving, moeten hun perspectieven en ervaringen centraal staan. Daarom hebben we Connect opgericht, ons jongerenontwerplab, waar samenwerking met jongeren en hun omgeving de kern vormt.

Wat maakt het samenwerken met jongeren en hun omgeving zo waardevol binnen ontwerplab Connect? 

Met Connect geven we jongeren zelf de ruimte om hun digitale toekomst vorm te geven. Vanuit het principe ‘niets over ons, zonder ons’ werken we met jonge Amsterdammers van 8 tot 23 jaar, hun ouders, opvoeders en andere betrokkenen samen. Ontwerp en co-design spelen hierin een cruciale rol: door te maken leren we, en kunnen we continu experimenteren. Dat is niet alleen heel leuk, het zorgt ook voor tastbare resultaten die dit jaar op de Dutch Design Week te zien waren: de expositie ‘ATTACHED’ en de installatie “Playing the Algorithm“.

Kun je iets meer vertellen over jullie project ATTACHED? 

ATTACHED duikt in de wereld van zes Amsterdamse jongeren die hun complexe band met apps en digitale platforms verkennen. Opgegroeid in een tijdperk waarin technologie overal aanwezig is, worstelen ze met vragen als: hoe vind je een gezonde balans tussen de digitale en de echte wereld? Wanneer wordt een digitale connectie verslavend in plaats van verrijkend? Ze vertellen over de verbondenheid met hun digitale apparaten, maar ook over de uitdagingen die deze relatie met zich meebrengt.

Wat het project bijzonder maakt is dat we deze jongeren niet alleen hebben geïnterviewd. Samen met studio idiotēs en fotograaf Maria Bodil zijn we opzoek gegaan naar een artistieke manier om de relatie die we allemaal hebben met de digitale wereld te verbeelden. Elk portret verbeeldt op zijn eigen manier hoe de relatie met de digitale wereld wordt ervaren: heb je het gevoel in controle te zijn, of neemt het je soms juist helemaal over?

De jongeren blikken terug op een kindertijd waarvan ze nu denken, hoe hebben we zó veel, zó lang onszelf kunnen verliezen? Een quote die mij is bijgebleven is “het is ons echt overkomen”. Daarom zijn we ook de thema’s uit de interviews verder gaan onderzoeken in co-design workshops om te komen tot een manifest, een oproep tot verandering. Amsterdamse jongeren willen platforms die hen helpen om gezonde, authentieke en betekenisvolle verbindingen te maken, zowel online als offline. Een wereld waarin technologie hun leven verrijkt in plaats van beheerst. 

Je kunt de publicatie en de oproep tot verandering hier bekijken: ATTACHED en hier meer lezen over het project: ATTACHED – Innovatie

Jullie presenteren dit jaar nog een project, de installatie “Playing the Algorithm.” Kun je uitleggen waar deze installatie over gaat en wat jullie ermee willen bereiken? 

Dit project komt voort uit een samenwerking tussen ontwerpbureau ‘Het Verbond’ en ontwerplab Connect. In ons project ATTACHED zagen we hoe diep verbonden jongeren zijn met technologie. In ‘Playing the algorithm’ willen we juist laten zien hoe we onszelf kunnen bevrijden van die constante digitale prikkels.

Brugklasleerlingen gaven ons tijdens een ontwerp workshop een heel duidelijk signaal: “Ga niet op TikTok”. Daaruit hebben we geleerd dat we volgens mij scherpe keuzes kunnen maken in technologie die we wel en niet gunnen aan jongeren die nu opgroeien. 

Met ‘Playing the algorithm’ geven we die visie handen en voeten. De installatie daagt jongeren uit om slim om te gaan met algoritmes. Je wint het spel als je buiten het voorgeprogrammeerde durft te denken. Zo pakken we de leiding terug in een wereld die vormgegeven worden door algoritmes. We blijven spelen, we blijven dwars denken, en geven vooral de jeugd een plek waar eigenzinnigheid wordt beloond.

Hoe zie je de toekomst van Connect en Playing the algorithm?

De twee projecten zijn exemplarisch voor het programma en de rol die ontwerp kan spelen in complexe maatschappelijke uitdagingen. Enerzijds zetten we in op verbeelding om een verhaal te vertellen en over te brengen en anderzijds werken we aan interventies die de digitale wereld veiliger en gezonder kunnen maken. 

ATTACHED reist als tentoonstelling naar verschillende locaties in Amsterdam zodat we met nog meer jongeren kunnen werken aan een jongerenbeweging voor een veilige en gezonde digitale wereld en daarna reizen we het liefst door naar Brussel om ook daar onze oproep te doen aan de Europese Unie. 

Playing the algorithm zie ik als spel en installatie uitgroeien tot toolbox of lespakket voor scholen en ouders. Wat is een algoritme? Hoe herken ik AI gegenereerde content? Hoe maak je ook alweer contact zonder telefoon? Detach, don’t panic!

Tot slot, hoe belangrijk is de stem van jongeren zelf bij het ontwerpen van een gezondere online leefwereld?

Die is essentieel. Jongeren ervaren de digitale uitdagingen dagelijks en weten als geen ander wat werkt en welke behoeftes er een rol spelen. Door hun ideeën en ervaringen mee te nemen, bouwen we samen aan oplossingen die aansluiten bij hun behoeften en belevingswereld zodat we echt impact kunnen maken.

Gemeente Amsterdam werkt hard aan een inclusief, veilig, gezond en innovatief digitaal Amsterdam voor jongeren. Wil je meer weten? Kijk dan op: Programma Online Leefwereld Jongeren – Innovatie  of neem contact op via: connectlab@amsterdam.nl