Betere gezondheidszorg: ‘Iedereen kan het verschil maken’
Hoe zorgen we voor een gezonde samenleving, nu en in de toekomst? Dat is een enorme vraag waar niemand een passend antwoord op heeft. De Embassy of Health onderzoekt de mogelijkheden. Daarin gaat het niet alleen om de zorgsector, maar ook om de samenleving als geheel. “Iedereen moet en kan zich inzetten voor zijn of haar eigen gezondheid en die van anderen. Al betekent dat niet dat alles ineens helemaal anders moet”, stelt Jetske van Oosten, curator van de Embassy of Health. “Soms zit het in kleine dingen.”
‘Chronisch gezond’, zo heet de expositie van de Embassy of Health. De naam verwijst – met een knipoog – naar het stijgend aantal chronische ziekten. Want wat is normaal? Niemand is honderd procent gezond. “Het is belangrijker om te kijken naar de manier waarop we elkaar kunnen ondersteunen. Hoe gezond we ons voelen is zeker niet alleen afhankelijk van de medische zorg die we krijgen. De kwaliteit van de lucht, de hoeveelheid beweging een goede voeding zijn net zo belangrijk”, zegt Van Oosten. “Ook sociale contacten en een goed gesprek kunnen het verschil maken.” Met de Embassy of Health wil de curator laten zien dat gezondheid een breed begrip is. Alles om ons heen draagt bij aan onze gezondheid.
Krachten bundelen
We worden steeds ouder en we zien de vraag naar zorg in Nederland stijgen. Dat heeft gevolgen voor de gezondheidszorg. “Om ook in de toekomst goede zorg te kunnen leveren, moeten we meer samenwerken. Niemand kan in zijn eentje de zorg verbeteren. Iedereen heeft andere talenten en die krachten moeten we bundelen”, stelt ze. Dat is een belangrijke boodschap die je terugziet in de expositie van de Embassy of Health op de Dutch Design Week. “We laten geen eindplaatje zien van hoe een gezonde samenleving eruit zou moeten zien. Alles is met elkaar verweven, dus je weet helemaal niet wat het eindplaatje is”, verklaart Van Oosten. Tijdens de expositie zie je twaalf personen die een bijzondere rol pakken in de transitie naar een gezondere samenleving. “Dat zijn zeker niet allemaal zorgmedewerkers of ontwerpers. Het zijn gewone mensen met verschillende banen die zich ieder op hun eigen manier inzetten voor gezondheid.”
“We willen laten zien dat iedereen het in zijn macht heeft om het verschil te maken, wat je achtergrond of beroep ook is. Iedereen kan iets doen”, gaat Van Oosten verder.
“Als we het hebben over het gezonder maken van de samenleving, hebben mensen vaak een gevoel van machteloosheid. Mensen hebben vaak het gevoel dat zij toch niks kunnen doen en dat het aan anderen is, bijvoorbeeld aan de overheid of grote bedrijven. Maar je kunt wel iets doen. Iedereen kan bijdragen. Een klein gebaar van jouw kant, kan voor iemand anders al een groot verschil maken.”— Jetske van Oosten
Creatieve manier van denken
Ze noemt het project Land en Hand als voorbeeld. Daar brachten ontwerpers het ziekenhuis in contact met lokale boeren, en leidde de kennis van deze boeren tot tal van nieuwe aan het landschap gekoppelde recepten voor het ziekenhuisvoedsel. “Op het moment dat betrokkenen even vastlopen, kijken ontwerpers op een creatieve manier naar een bestaande situatie en betrekken ze ook andere, nieuwe partijen. Zo komen zij op nieuwe invalshoeken zoals in dit geval een hartige vlaai in plaats van de bekende zoete exemplaren”, vertelt de curator. “Soms moet je even anders denken en loskomen uit bestaande patronen.”
Veerkracht
Het doorbreken van bestaande gedachtepatronen is ook belangrijk voor het project Redesigning Psychiatry geïnitieerd door Reframing Studio. Dit is een netwerk van ontwerpers, filosofen, onderzoekers, zorgprofessionals en ervaringsdeskundigen die samen kijken naar een nieuw ontwerp van de geestelijke gezondheidszorg. Samen willen zij de transitie naar een betrouwbaar, toegankelijk en flexibel geestelijk gezondheidszorg netwerk aanjagen. “Een belangrijk uitgangspunt is: onvolmaaktheid hoort erbij. Maar hoe gaan we daarmee om? Dat gaat om veerkracht”, zegt ze. “De perfecte wereld bestaat niet. We moeten met de nodige veerkracht samen kijken naar de mogelijkheden.” In dit project komt volgens de curator ook de kracht van ontwerpers naar voren. “Iedereen heeft een stukje van de puzzel en ontwerpers kunnen mensen met elkaar verbinden om de puzzel te kunnen leggen.”
De rol van de Embassy of Health is volgens de curator om kennis te verbinden en dwarsverbanden te leggen. “Het lijkt soms wel alsof we vast zitten en dat we niet verder komen met de transitie naar een gezondere samenleving. Alles heeft ook met elkaar te maken. Er is daarom niet één oplossing”, zegt ze. “Wij willen het netwerk sterker maken, zorgen dat mensen elkaar vinden en van elkaar kunnen leren.”
Vragen stellen
De Embassy daagt je uit om na te denken over je eigen gezondheid en die van anderen. “Puur zeggen dat iemand gezonder moet leven, heeft nog nooit iemand gezonder gemaakt”, stelt Van Oosten. “De transitie van de zorg vraagt om een andere aanpak. Het is bijvoorbeeld belangrijk om het gesprek met elkaar aan te gaan en te kijken wat we echt belangrijk vinden. Dat kan ook per persoon verschillend zijn. Dat iemand fysiek gezond is, wil niet zeggen dat iemand zich ook gezond voelt. En andersom natuurlijk.”
Elkaar bevragen over de zaken die we echt belangrijk vinden voor de toekomst en daar gezamenlijk een nieuw handelingsperspectief voor ontwerpen, dat is volgens de curator de belangrijke stap naar een ander zorgsysteem. “Als je weet wat je belangrijk vindt, dan ga je kijken wat economisch haalbaar is en hoe je de doelen kunt behalen. Nu doen we het vaak andersom en dan is het heel moeilijk om veranderingen door te voeren”, zegt ze. Door onze gezondheid te zien als ontwerpopgave kunnen we het gevoel van machteloosheid omzetten in daadkracht. “Alles is ooit bedacht, ook bestaande systemen en de wet- en regelgeving. Als we vragen blijven stellen dan kunnen we ook daarin aanpassingen realiseren.”
De expositie van de Embassy of Health, Chronisch gezond, is op Dutch Design Week te zien in het Klokgebouw. Hier kun je alle projecten bewonderen en wordt je aan het denken gezet over je eigen gezondheid en die van je omgeving. Op vrijdag 22 oktober is er een conferentie waarin een aantal experts in gesprek gaan over belangrijke thema’s rondom gezondheid.
