De mindset voor een chronisch gezonde samenleving

Chronische gezondheid (chronic health) is al voor het zesde jaar op het rij het uitgangspunt voor de Embassy of Health. Elk jaar belichten de ontwerpers een ander aspect hiervan. “We hebben al heel veel concepten laten zien voor veranderingen in de gezondheidszorg”, begint Van Bergeijk. “Maar om daadwerkelijk veranderingen door te voeren, is een bepaalde houding van bedrijven en organisaties nodig. In de zorg blijft het dagelijkse werk maar doorgaan. Toch is het soms belangrijk om een stapje terug te doen en te kijken naar het systeem en ons toekomstperspectief.” 

Veranderende houding

Als we kijken naar chronische gezondheid, dan speelt preventieve zorg een belangrijke rol. “Maar hoe creëer je een verandering in mindset om zo’n verandering door te voeren?”, dat blijft volgens de curator ingewikkeld. Tijdens Dutch Design Week 2022 richt de Embassy of Health zich op drie belangrijke houdingen van bedrijven en organisaties; wendbaar, verantwoordelijk en lerend. 

Wendbaar

De eerste houding is wendbaar: “Het is belangrijk dat we aanpassingsvermogen hebben. Tijdens de coronapandemie hebben we gezien dat we de boel ineens om kunnen gooien. Maar daar moet wel een aanleiding voor zijn. Dezelfde flexibiliteit hebben we nodig om ruimte te creëren om te experimenteren met meer preventieve zorg”, zegt Van Bergeijk. 

Verantwoordelijk

De tweede houding is verantwoordelijk: “Wie is er eigenlijk verantwoordelijk voor gezondheid?”, vraagt ze. “De verantwoordelijkheid kan niet alleen bij het individu liggen, of alleen bij de overheid. Iedereen moet samenwerken voor een chronisch gezonde samenleving.” Dat geldt voor bedrijven en organisaties, maar ook voor mensen onderling. “Sommige mensen hebben hulp nodig, bijvoorbeeld bij het maken van keuzes. Dan is het goed als hun omgeving meedenkt en ondersteunt.” 

Hierin gaat het niet alleen om de gezondheid van mensen, maar ook over onze omgeving. “Wij kunnen nog zo gezond leven, maar als we niet goed voor de planeet zorgen, dan komen er nog steeds schadelijke stoffen vrij. Het lastige hieraan is dat de keuzes die we nu maken over onze gezondheid en onze omgeving, pas jaren later hun uitwerking hebben”, stelt ze. 

En dan hebben we nog de ontwikkeling dat we met sommige technologieën onszelf steeds meer kunnen veranderen in super humans. Maar willen we dat wel? En hoe moeten we dat vormgeven in relatie tot onze gezondheid? DesignLab (University of Twente) en ontwerper Lisa Mandemaker werken aan een project genaamd Monuments of m/otherhood. Zij kijken wat er technologisch gezien allemaal mogelijk is en wat het effect is op de maatschappij. “Voor DDW maken ze een interactieve installatie over de kunstmatige baarmoeder. Stel je wordt geboren uit een kunstmatige baarmoeder, hoe verhoud je jezelf dan tot die technologie? De meeste mensen verhouden zich tot hun menselijke moeder, maar hoe is dat als je uit technologie bent voortgekomen? Dat roept heel veel vragen op over technologie en over het leven. Het brengt een discussie teweeg, dat vind ik juist zo interessant”, zegt Van Bergeijk. 

Lerend

De laatste houding is lerend: “Het gaat om een open en nieuwsgierige houding, echt aandacht hebben voor het perspectief van een ander. Wat je vaak ziet is dat er binnen projecten wordt toegewerkt naar dé sleutel, naar die ene oplossing voor alles. Soms is er niet maar één oplossing. Er zijn zo veel verschillende mensen en iedereen is op zoek naar iets anders”, vertelt de curator. 

Maxima Medisch Centrum (MMC) en woningcorporatie Trudo, beiden partners van de Embassy of Health, werken samen met Studio Sociaal Centraal en Studio Marleen van Bergeijk aan een bijzonder project op dit gebied. “Zij kijken wat een ziekenhuis en een woningcorporatie kunnen betekenen voor bewoners in sociale huurwijken. Het is bekend dat mensen die hier wonen over het algemeen minder gezond zijn en minder lang in goede gezondheid leven”, zegt ze. “Dus nu gaan deze organisaties samen kijken wat er nodig is om mensen gezonder te maken. Dit kan bijvoorbeeld gaan om leefstijlprogramma’s, maar ook om meer begeleiding voordat mensen een operatie ingaan of andere ondersteuning die mensen nodig hebben.” 

Tijdens de expositie van de Embassy of Health zie je als bezoeker je Health Overshoot Day. “We kennen de Earth Overshoot Day wel, dat is de dag waarop we als mensheid alle bronnen die de aarde in één jaar kan maken, heeft verbruikt. Deze datum is vaak veel eerder dan het einde van het jaar”, schetst ze. Net als de aarde staat de zorg ook onder druk. “We horen alarmerende berichten dat de zorg gaat vastlopen. De budgetten en de mankracht is in sommige situaties al op terwijl er nog wel heel veel mensen geholpen moeten worden.” Het is belangrijk om te kijken wat we nu kunnen doen om in de toekomst minder zorg nodig te hebben, daarover gaat de installatie van het MMC en Trudo. 

Ontwerp steeds belangrijker

Op de expositie van de Embassy of Health zijn dit jaar veel interactieve installaties te zien. Van Bergeijk: “Omdat de wereld steeds complexer wordt, wordt ontwerp belangrijker. Ontwerp helpt om je ergens iets bij voor te stellen. Technologische vooruitgang is van alle tijden, maar om het effect te kunnen zien en te bepalen welke waarde je aan technologie geeft, is ontwerp onmisbaar.” 

Ontwerpen voor de gezondheidszorg gaat de curator aan het hart. “Ik heb zelf reuma. Dat is ook een van de redenen dat ik voor de gezondheidszorg ben gaan ontwerpen. Ik vind dat processen in de gezondheidszorg niet altijd dicht bij de mensen staan”, vertelt ze. ReumaNederland is ook een van de partners van de Embassy. Zij maken dit jaar samen met ontwerpbureau Muzus een installatie om mensen zonder reuma te laten ervaren wat het is om met de ziekte te leven. “Het is onzichtbaar, maar soms heeft het grote invloed op je leven. Omdat de klachten ineens op kunnen zetten, is het voor de omgeving lastig te begrijpen. Waarom kun je het een wel en het ander niet? Het is heel belangrijk dat de omgeving van een reumapatiënt mee kan denken en ondersteuning kan bieden als dat nodig is. Dat geldt natuurlijk niet alleen voor mensen met reuma, maar ook voor mensen met andere chronische ziekten.”  

Tijd en aandacht voor elkaar

“Uiteindelijk hebben we allemaal iets wat ons uitdaagt qua gezondheid. Het is belangrijk om oog voor elkaar te hebben”, zegt Van Bergeijk. “Aan de ene kant zijn we heel erg bezig met de maakbaarheid van de wereld. We willen zo lang mogelijk leven en ons lichaam optimaliseren. Dat fascineert me, maar het heeft iets externs. Ik denk dat het heel belangrijk is om met tijd en aandacht naar je omgeving te kijken. Dat je weet dat je een vangnet hebt als het fysiek of mentaal minder gaat. Het kost tijd en aandacht om dat op te bouwen en om echt naar elkaar om te kijken, maar het is van onschatbare waarde. Volgens mij is dat de sleutel naar gezondheid.” 

De expositie van de Embassy of Health is tijdens Dutch Design Week te zien in het Klokgebouw op Strijp-S. Daarnaast zijn er ook diverse workshops en lezingen. Op vrijdag 28 oktober is de conferentie van de Embassy of Health. Voor meer informatie kijken op de webpagina van Embassy.