De supermarkt van de toekomst: techheld of menselijke coach?

De Embassy of Food onderzoekt de supermarkt van 2050. Gaan we daar dan nog massaal naartoe om boodschappen te doen? Of bestellen we alles online en heeft de supermarkt een hele andere functie? Drie ontwerpers vertellen tijdens de conferentie over hun visie. Er zijn eindeloos veel toekomstscenario’s denkbaar en iedereen kijkt ernaar met zijn of haar eigen visie en vanuit zijn of haar eigen perspectief. De Embassy of Food focust op drie thema’s: de supermarket als living lab, de supermarkt als lifestyle coach en de supermarkt als superbeing.

Van mosselen naar microalgen

Stel je voor: je zit aan zee in een restaurant en eet een heerlijk gerecht met krab en zeevruchten zoals mosselen. Op dit moment is dat een realistisch beeld, maar misschien is het over dertig jaar onmogelijk omdat de aarde opwarmt en de biodiversiteit afneemt. Krabben en mosselen kunnen dan uitgestorven zijn. Toch kun je, als het aan ontwerper Malu Lücking ligt, in 2050 nog steeds genieten van dieren die op dit moment met uitsterven worden bedreigd. Je eet namelijk geen vlees of vis meer, maar microalgen die hetzelfde smaken. 

In haar project Landless Food onderzocht ze microalgen als voedingsbron. Zeewier is waarschijnlijk de meest bekende algensoort, maar er zijn veel meer (micro)algen die eetbaar zijn. Lücking bekeek de smaakprofielen en ontdekte dat de profielen van sommige algen overeenkomen met bijvoorbeeld de smaak van zeevruchten en bloemen. “Normaal gesproken zijn de algen een vloeibare substantie, maar ik heb een manier ontdekt om algen te laten groeien als een vaste substantie”, vertelt ze. “Hiervoor zijn drie elementen nodig: licht, water en wat voedingsstoffen. Je kunt het dus overal en op grote schaal produceren.”

Accepteren

“De wereld is aan het veranderen. Het kan eng zijn om niet te weten waar dingen naartoe gaan. Maar ik hoop dat dit project je hoop geeft”, zegt de ontwerpster tegen het publiek op de conferentie. Dit soort ontwikkelingen kunnen de landbouw compleet op z’n kop zetten. Voor projecten zoals Landless Food is de acceptatie van de consument heel belangrijk. Als de supermarkt in de toekomst vormgegeven wordt als een living lab, zou je als consument daar de ontwikkelingen van dergelijke projecten kunnen volgen. “Wetenschappelijk gezien is het kweken van microalgen al mogelijk”, vertelt Lücking. Nu moeten er nog onderzoeken en testen worden gedaan om de voedselveiligheid aan te tonen. “Daarna is het in principe klaar om gegeten te worden. Maar dan moeten we er wel voor zorgen dat de maatschappij het product ook accepteert.”

Broodnodige bacteriën in plaats van koffie to go

Ook ontwerpster Merle Bergers richt zich op de kleinste wezens op de aarde, geen microalgen maar microbiota. De combinatie van bacteriën en virussen in ons lichaam wordt ook wel de microbiota genoemd. De microbiota hebben invloed op bijvoorbeeld je darmflora, maar ook op andere delen van je fysieke én mentale gezondheid. Bergers ontwikkelt een installatie waarin je een dosis van de benodigde microbiota kunt ophalen in de supermarkt met dezelfde snelheid als het bestellen van een koffie to go. De machine ziet welke microbiota je nodig hebt op basis van je DNA, bijvoorbeeld een vingerafdruk. Deze worden door middel van een mist over je lichaam verspreid. “Dit is natuurlijk geen vervanging van gezond eten, het is een aanvulling daarop”, zegt Bergers over haar installatie. 

Dergelijke installaties zouden we in de toekomst tegen kunnen komen in de supermarkt als lifestyle coach. Albert Heijn, een van de partners van de Embassy of Food, onderzoekt hoe zij consumenten kunnen helpen bij een gezonde levensstijl. “We zien dat consumenten steeds meer interesse krijgen in gezondheid”, zegt Anita Scholte op Reimer, VP Quality, Product Safety & Sustainability bij Albert Heijn. Ook in dit geval is het belangrijk dat de consument openstaat voor veranderingen.

Bizarre producten met AI

Om een discussie op te werpen over de supermarkt van de toekomst in relatie tot technologieën zoals Artificial Intelligence (AI) heeft ontwerpstudio Nonhuman Nonsense een nieuw supermarktconcept ontwikkeld. In AI-BERT’s The Fresh Place heeft AI de leiding. De ontwerpers gebruiken hiervoor de algoritmen GPT-3 (voor tekst) en DALL-e (voor beeld). Als consument ga je een gesprek aan het de algoritmen waarna je een gepersonaliseerd product voorgeschoteld krijgt. Hierin is rekening gehouden met je persoonlijke voorkeuren en de wereldwijde ontwikkelingen, bijvoorbeeld op het gebied van klimaatverandering. Het levert vooralsnog vooral bizarre producten op zoals rat milk ice cream en nuclear fugde balls.

Een open blik

Het belangrijkste doel van dit spraakmakende project: mensen aan het denken zetten. Hoe zou AI daadwerkelijk een plek in de supermarkt kunnen krijgen? Misschien zorgt AI er in de toekomst wel voor dat we gezondere keuzes maken. Het zou een goede ondersteuning kunnen zijn voor bijvoorbeeld diabetespatiënten. Al zijn er ook bezwaren tegen het gebruik van dergelijke algoritmen in de supermarkt. Want een AI is altijd subjectief, ook al heeft een algoritme geen bewustzijn. Het is namelijk gevoed met bepaalde informatie en data, gegevens die door mensen geselecteerd zijn. Wat doet dat met ons vertrouwen in de supermarkt?

Er lijken eindeloze mogelijkheden als het gaat om de toekomst van de supermarkt. Een belangrijke boodschap uit deze conferentie: sta open voor nieuwe inzichten en luister naar elkaar. De toekomst van voedsel bepalen we samen.