Economie, Ecologie, Maatschappij
Yksi’s Leonne Cuppen en VanBerlo’s Teun van Wetten zijn dit jaar de curatoren van de Embassy of Sustainable Design. Leonne helpt ontwerpers, organisaties en bedrijven om duurzame ontwerpen om te zetten in tastbare, werkbare oplossingen – over de hele wereld. Zij leidt Yksi Connect, een designbedrijf uit Eindhoven. Teun werkt bij VanBerlo, een wereldwijd strategisch ontwerp- en innovatiebureau dat tevens partner is van de World Design Embassies.
Maar laten we eerst eens kijken waar duurzaam design over gaat. De meeste mensen zullen het zien als producten die ontworpen zijn met materialen die gerecycled zijn of kunnen worden. Maar voor Teun en Leonne is het meer dan dat. Het gaat om de overgang naar een nieuwe manier van denken.
Teun: “Mijn definitie van duurzaamheid gaat uit van de balans tussen mensen, planning en winst. Het wordt ook wel het evenwicht tussen economie, ecologie en maatschappij genoemd. Dat is precies hetzelfde.. Het is echt belangrijk dat je alle drie de elementen met elkaar in evenwicht brengt en dat je binnen die drie elementen niet het ene element boven het andere plaatst.”
“Als het echt een duurzaam ontwerp is, dan heeft het de juiste balans tussen maatschappij, economie en ecologie, wat altijd betekent dat er veel moet worden samengewerkt”, zegt Teun. “Duurzaam design is een onderdeel van goed design”, zegt Teun. “Maar het is niet alleen ecologie. Als je ecologie, economie en maatschappij ziet als drie cirkels, dan is duurzaamheid de plek waar ze alle drie elkaar overlappen.”
Altijd nieuwsgierig zijn
Participatie en nieuwsgierigheid staan centraal: “Je moet altijd nieuwsgierig zijn. Je moet ook altijd bereid zijn om te experimenteren en te spelen. En je moet er veel plezier aan beleven.”
“Onder afgestudeerden van design academies heeft tegenwoordig niemand het meer over duurzaamheid, want dat is normaal. Het is er gewoon. Een paar jaar geleden moesten we erover nadenken en nu…. het is gewoon geworden.”
“Ik denk dat dat ook heel belangrijk is, dat de industrie en de bedrijven hun deuren openen voor de jonge generatie, omdat ze precies weten hoe ze de dingen moeten doen, maar het is voor hen heel moeilijk om in een positie te komen dat ze echt een verandering kunnen maken. Dus je zit er op dat moment een beetje tussenin, je hebt het oude deel en je hebt iets nieuws maar hoe kun je dat combineren? Dit duurt even maar het komt vanzelf; ik denk dat de nieuwe generatie precies weet hoe te handelen en als we 10, 15 jaar verder zijn, dan is het ingebed.”
Herbruikbare bekers
Teun werkte samen met Heineken om het probleem op te lossen van de wegwerpbekers die op festivals worden gebruikt. “Als je een gedragsverandering wilt creëren, zal dat nooit vanzelf gebeuren. Het brengt uitdagingen met zich mee, maar er zijn altijd nog veel meer mogelijkheden.”
Het idee van Heineken was dat elke festivalbezoeker bij binnenkomst een herbruikbare beker zou krijgen en deze weer zou inleveren bij het verlaten van het festival. “Maar in een duurzaam ontwerp, ontwerp je niet alleen een herbruikbare beker, je denkt meteen ook na over hoe de mensen die gaan gebruiken, en hoe zijn volledige levenscyclus eruit kan zien. Stel je voor dat je bij een optreden bent dat je zeker niet wilt missen en je staat ergens dichtbij het podium, klaar om je favoriete artiest te zien. En dan heb je net je drankje op, maar je wilt niet weg omdat je artiest zo kan beginnen. Waarom zou je dan teruglopen naar de bar? Dat doe je niet, klaar. Maar om te voorkomen dat mensen hun glas in zo’n situatie maar gewoon weggooien, zorg je voor iets om het in vast te houden”.
Heineken en VanBerlo gingen nog een stap verder. In plaats van het te maken van een willekeurig materiaal, ontwikkelden ze een product van dezelfde kleur en materiaal dat Heineken ook voor andere dingen gebruikt, zodat het recyclingproces na het festival eenvoudiger wordt. Maar dan nog zijn ze er niet. Teun: “De allereerste reacties die we kregen gingen over het feit dat het ‘toch maar plastic’ was – en het werd ook op een vervelende manier gezegd. Precies daarom gaan we in de expositie tijdens de Dutch Design Week een aantal zaken specifiek aan de orde stellen, bijvoorbeeld dat niet al het plastic slecht is.”
Leonne vult aan: “Ik denk dat je dingen niet moet doen vanwege de economische waarde, maar omdat het zinvol is en dat is echt een andere mentaliteit. Wij doen het omdat het zinvol is, omdat we willen veranderen, omdat het een andere manier van denken is.”
"Overheden, de industrie, onderwijsinstellingen en burgers: ze hebben allemaal een rol te spelen"
“Het is heel belangrijk dat niet alleen ikzelf, onze studio, maar alle burgers, overheden, kennisinstellingen en het bedrijfsleven beseffen dat zij hun rol te vervullen hebben. Een deel van deze tentoonstelling is om te laten zien dat al deze verschillende onderdelen nodig zijn om vooruit te komen en een betere toekomst voor iedereen mogelijk te maken”.
“De dingen die we proberen op te lossen vereisen ook een gedragsverandering en dat is iets dat niet onmiddellijk gebeurt. Het kost tijd. Je kunt echt versnellen, een katalysator creëren om dat te doen. Maar al deze vier componenten – overheden, de industrie, onderwijsinstellingen en burgers – moeten samenwerken om de mate van verandering te bereiken die we nodig hebben.”
“We vragen aan alle mensen die de expositie bezoeken om transparant te zijn over wat ze willen bereiken, maar ook wat hun uitdagingen zijn en misschien zelfs anderen uit te nodigen om met hen na te denken over hoe ze deze uitdagingen kunnen aanpakken. Je hebt de juiste personen en de juiste vertrouwde doelen nodig en dan past alles, dan kun je iets nieuws en moois creëren. Ik denk dat al deze ingrediënten er zijn. Dus laten we het gewoon gaan doen.”
Voorbeeld: Verder dan koffie
Koffie, dat is toch een eenvoudig en natuurlijk product? Jazeker, maar wie de hele keten onder de loep neemt, ontdekt dat er nog veel uitdagingen liggen op het pad naar echte duurzaamheid voor mens en milieu. De expositie Beyond Coffee laat zien hoe ontwerpers die uitdagingen oppakken en met veel creativiteit zoeken naar nieuwe wegen die leiden naar een werkelijk circulaire economie. Het is te zien bij Yksi Expo op Dutch Design Week van 19-27 oktober 2019.
Bedrijven, ontwerpers en startups bedenken en ontwikkelen op diverse punten in de keten innovatieve concepten en producten. Van koffie-abonnementen en modulaire koffiemachines tot composteerbare verpakkingen, bekers en capsules. Ook koffiedik kan op allerlei manieren worden hergebruikt: in zeep en haarproducten, als basis voor de teelt van oesterzwammen, als grondstof voor schoenen, meubels of een kaft van een notitieboekje, in sieraden en zelfs om brillen van te maken.
De tentoonstelling Beyond Coffee is samengesteld door Leonne Cuppen (Yksi Connect) in samenwerking met Walter van Hulst en designers Daria Biryukova en Aurore Brard.
De World Design Embassies zijn een programma van de Dutch Design Foundation en werken het hele jaar door met partners en betrokkenen om te kijken naar de rol die design kan spelen bij het ontwikkelen van nieuwe perspectieven en concrete oplossingen voor de uitdagingen waar we als samenleving in een snel veranderende wereld voor staan.
De ambassades zijn ook onderdeel van Dutch Design Week, als de wereld naar Eindhoven komt om innovatie te ontdekken door de ogen van ontwerpers, design thinking en design skills. Tijdens Dutch Design Week nemen de ambassades een tastbare vorm aan – in tentoonstellingen, lezingen, discussies en workshops – zodat ideeën, expertise en inzichten kunnen worden gedeeld, met experts maar ook met het grote publiek.
In deze serie bekijken we elk van de zes embassies in detail en verkennen we aan de hand daarvan de uitdagingen en oplossingen voor toekomstige samenlevingen. Denk aan klimaatverandering, verstedelijking, het toenemend gebruik van technologie in ons leven – waar leidt het allemaal toe, en hoe kunnen we onze samenleving hieromtrent op een positieve, betekenisvolle manier vormgeven? Vergeet niet onze andere afleveringen over de embassies of health, water, safety, mobility en circular & biobased building te bekijken en te beluisteren. En doe mee tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven, van 19 tot en met 27 oktober 2019. Hopelijk zien we elkaar daar!