Embassy of Circular & Biobased Building tijdens DDW24

Als je kijkt naar de noodzaak om compleet regeneratief te bouwen, is het 5 over 12, zien Lucas De Man en Pascal Leboucq, de creatief leiders van de Embassy of Circular & Biobased Building. Dat heeft cynisch genoeg ook voordelen, volgens De Man. “De noodzaak is inmiddels namelijk evident. Maar qua oplossingen die worden uitgevoerd, staan we maatschappij-breed nog in het begin.”

Een maquette van een regeneratief paviljoen die de Embassy tijdens Dutch Design Week 2024 (DDW24) presenteert, moet eraan bijdragen alle betrokken partijen mee te krijgen in het concretiseren van mogelijkheden in de nabije toekomst. Ambitie en gedachtegoed presenteren en verbeelding creëren. Dat is het punt waar Pascal Leboucq en Lucas De Man in het Project Building as a Landscape, een meerjarig programma over de regeneratieve stad en infra zijn aanbeland. In aanloop naar het bouwen van een paviljoen waarin de creatief leiders verschillende denksystemen over regeneratief bouwen willen verbinden, wordt tijdens DDW24 eerst een maquette gepresenteerd.

Compact en dynamisch

“We hebben er heel bewust voor gekozen om eerst een maquette te maken en een podium te geven. Die is namelijk klein en compact, zodat we ook na DDW op een heel dynamische manier naar bijvoorbeeld een infrabeurs kunnen reizen of bij aannemers langs kunnen.” Hoewel de noodzaak om volledig regeneratief te gaan bouwen duidelijker is dan ooit, staat de ontwikkeling volgens de creatief leiders nog relatief aan het beginpunt. “Dat betekent dat er gewoon nog heel veel dialoog en gesprekken gevoerd zullen moeten worden. Onze maquette helpt er hopelijk bij om verschillende denksystemen te kunnen combineren tot één verhaal.” Bij het maken van de maquette wordt volgens Leboucq een soort shot-earth principe gebruikt waarbij aarde met hoge luchtdruk wordt geschoten, waarna het een bruikbaar bouwmateriaal is. “Deze innovatie kan voor geluidsmuren, taluds, maar ook voor woningen worden ingezet. Het paviljoen dat we willen gaan bouwen, willen we helemaal printen uit aarde.”

Bijbels

Aan deze techniek zitten niet alleen technische, maar ook symbolische voordelen, zegt De Man. “De boodschap die we willen meegeven, is dat je ook op zeer lokaal niveau bruikbare bouwmaterialen kunt vinden. Als je gaat bouwen, schep je als het ware aarde weg om er aan de slag te kunnen gaan. Daardoor creëer je een soort negatieve ruimte die wij juist willen benutten als plek waar je water kunt verzamelen. En met dezelfde aarde die je wegschept, kun je vervolgens het gebouw gaan maken. Dat is een welhaast Bijbelse insteek: je schept als het ware je eigen project. Dat dit kan, willen we heel tastbaar en voelbaar maken met de maquette. In het bouwproces worden doorgaans heel veel grondstoffen gebruikt. Daarbij hoef je niet alleen op de klassieke manier te kijken door alles wat je nodig hebt simpelweg van ver te laten aanvoeren. Nee, zeggen wij, grondstoffen zijn vaak al ter plekke aanwezig. Ook in grote steden.” Volgens De Man worden er in de maquette zes verschillende bouwsystemen getoond. “De meeste daarvan zijn nog in ontwikkeling, de een is wat verder dan de ander. Het idee is dat we de potentie van al die bouwsystemen inzichtelijk maken.”

The Weather Makers

Het Bossche bedrijf The Weather Makers is één van de partners tijdens DDW24. The Weather Makers zijn specialisten, onderzoekers en ontwerpers op het gebied van natuurherstel en natuurontwikkeling. Leboucq: “Ze doen op een heel brede manier onderzoek naar impact op natuur en invloed van bouwen op de watercyclus. In onder andere Egypte hebben ze een project in een woestijngebied waarin ze hebben laten zien hoe je waterecologie fundamenteel kunt verbeteren. Dat kan op grote schaal, in een woestijn, maar ook op zeer kleine schaal: in een stad, bij een gebouw, of zelfs maar een deel ervan. Met één vierkante meter ga je het verschil natuurlijk niet maken, maar als we elke vierkante meter van wat we gaan bouwen op deze manier gaan benutten, kun je daadwerkelijk ecologische impact hebben. En dat is een visie die we uiteindelijk groot moeten gaan uitdragen.”

5 over 12

Het zijn dit soort initiatieven die hoop bieden op een moment dat het volgens De Man allang 5 over 12 is. De Man probeert die noodsituatie ook als een voordeel te zien. “De noodzaak ervan hoeven we namelijk al niet meer uit te leggen. En dat versnelt het een en ander wellicht. Biobased materialen bestaan al heel lang. Net als het idee van een ecologisch gebouwd huis of landschap. Wij doen ook niks nieuws. Het enige wat we doen, is dat we het nú doen.” Volgens De Man is die concretisering van mogelijkheden belangrijk om te focussen op mogelijkheden die in de nabije toekomst te realiseren zijn. “Als ik zeg: huizen zullen landschappen zijn, dan denken mensen: ja, prima, leuk. Bel me maar als het zover is. Het is wat mij betreft niet interessant om mensen een beetje leuk te gaan entertainen met speculatieve ideeën voor de verre toekomst. Wij zeggen: we moeten landschappen en gebouwen laten zien zoals ze in de komende jaren haalbaar zijn.” Als je daarbij alleen innovatieve materialen laat zien, ben je er nog niet, meent De Man. “Je moet materialen combineren met technieken, natuurinclusieve inzichten en ook echt met een visie waarin verschillende partijen veel, maar dan ook veel meer met elkaar samenwerken aan de slag gaan.”

Geld

“Het grootste inzicht is de nood aan andere gesprekken, de nood aan andere constellaties”, vervolgt De Man. “En dus je moet met andere teams samenzitten. Dat kan niet één slimme kop alleen, daarvoor heb je uitwisseling van kennis nodig die je moet zien te koppelen aan één groter systeem.” Als je dat goed in kaart hebt, volgt een ander groot voordeel: besparing van kosten. “Als je ecodiensten kunt zien te vertalen naar een economisch waardemodel, dan ben je er.” Het argument dat regeneratief bouwen te duur zou zijn, gaat inmiddels niet meer op volgens de creatief leider. “Neem de Waterwet die in 2027 van kracht gaat (de Europese Kaderrichtlijn Water, red.). Daarin staat dat de kwaliteit van water op een bepaald niveau moet zijn. Nederland heeft de slechtste waterkwaliteit van Europa. Het aantal rechtszaken dat die wet met zich mee zal brengen, zal de bouw nog verder stilleggen. En de boetes die ermee gepaard zullen gaan, zullen gigantisch zijn. Als je dan nog niet weet hoe je duurzaamheid volop kunt inzetten, overleef je als bedrijf gewoonweg niet.”

De architect

Tijdens DDW24 zal ook de rol van architecten worden bediscussieerd, stippen de twee creatief leiders van de Embassy aan. “Ook dat is namelijk een interessante schakel”, zegt De Man. “Want wat is de nieuwe rol van de architect eigenlijk? Maar al te vaak is een architect verworden tot een soort ambtenaar van projectontwikkelaars. De nieuwe architect heeft wat ons betreft veel meer een verbindende rol. Want ook het sociale aspect bij regeneratief bouwen is erg belangrijk. Je kunt fantastisch ecologisch bouwen en een plek maken waar naast mensen ook planten en dieren een fijne leefomgeving hebben. Maar als je nadat alles is opgeleverd niemand hebt die alles gaat onderhouden, ga je alsnog de mist in. De architect kan hier in een vroeg stadium al over nadenken en een verbindende partij zijn. Het gaat er niet alleen om hoe je bouwt en met welk materiaal, maar ook hoe je er vervolgens voor zorgt dat het ook een gezonde, ecologisch goed gebalanceerde omgeving blijft.”