Embassy of Health op DDW23

Gezondheid is misschien wel ons meest waardevolle goed, maar wordt niet op waarde geschat. Althans, niet in ons huidige economische systeem. Marleen van Bergeijk, creatief leider van de Embassy of Health, wil economisch denken over gezondheid loslaten zodat er meer ruimte ontstaat voor een ander waardesysteem.

Over onze gezondheid denken we vaak op een economische manier of vanuit financieel opzicht. Zorg en medicijnen hebben een prijskaartje en kunnen dus worden vermarkt. “Het voelt daardoor misschien als iets positiefs dat we vanuit dat oogpunt een soort van handelingsperspectief over onze gezondheid menen te hebben”, vertelt Marleen van Bergeijk, creatief leider van de Embassy of Health. “Dat klopt natuurlijk deels ook. Toch zijn we het er met z’n allen al jaren over eens dat quick fixes en veel achteraf denken niet werken als je het hebt over gezondheid. Als je uitzoomt en de tijdslijn waarover je het hebt groeit en je op langere termijn gaat kijken, dan komen ineens heel andere waardes -en daarmee gepaard ook oplossingen- naar boven drijven. Denk bijvoorbeeld aan mensen die op hun sterfbed zeggen dat ze achteraf gezien meer tijd met familie en vrienden hadden willen doorbrengen. Als je het over een heel leven lang bekijkt, zijn ineens andere dingen belangrijker dan klein gewin.”

Netto gezondheid

“Tuurlijk heeft dat economische denken een functie. Onze hele maatschappij is hier immers op gebouwd. Je kunt het waarschijnlijk nooit helemaal uit het systeem krijgen”, vervolgt Van Bergeijk. “Maar wat als je die puur economische denkwijze nu even loslaat en even ruimte creëert voor een andere manier van denken? Wat blijft er dan over? En met welke taal of beeldtaal kunnen we die gedachtes vormgeven en het over die waardes hebben? En belangrijker nog: hoe krijgen we die nieuwe denkwijze aan de besluittafel? Ergens een prijskaartje aan hangen, is niet de enige manier om naar zo’n complexe situatie te kijken. Ik ben niet economisch onderlegd, maar soms vraag ik me af we zouden moeten accepteren dat ons bruto binnenlands product zou dalen, als we willen dat onze netto gezondheid zou stijgen. Ik heb geen fundament voor deze uitdaging, maar weet wel dat als we gezondheid in onze maatschappij willen herwaarderen, we erover na moeten denken vanuit welke waardes we die samenleving vormgeven.” 

Gezondheidswinst

Met de kracht van ontwerp kan het volgens Van Bergeijk lukken om de vooral financiële denkpatronen los te laten. “We kunnen die manier van denken natuurlijk ook hacken en in ons voordeel gebruiken. Wat als je gezondheid ook ziet als iets dat je net als geld kunt uitdelen? Als je het bijvoorbeeld over winst hebt, heb je het altijd over geld. Maar ook gezondheidswinst kun je delen. Door andere mensen mee te nemen op een wandeling, door voor elkaar te koken, of elkaar iets te leren. Als je je gezondheidswinst deelt, kan zich dat ook als een olievlek over de maatschappij verspreiden.”

Tijdens DDW23 ‘hackt’ de Embassy of Health beeldtaal die we vooral kennen van biljetten en munten. “We gebruiken de beeldtaal van geld en vertalen ze naar waardes die gelden vanuit gezondheidsperspectief”, vertelt Van Bergeijk daarover. 

“Je zou over gezondheid ook op een speculatieve manier na kunnen denken”, vervolgt ze. “Op welke manieren zou je gezonde levenscellen met elkaar kunnen delen? Gezondheid is hoe dan ook iets sociaals, iets wat tussen mensen ontstaat. Voor die gedachte willen we meer ruimte laten ontstaan.”

Maakbaarheid

Gezondheid is geen eindpunt, stipt de creatief leider aan. “We hadden het in de afgelopen jaren vanuit de Embassy over ‘chronic health’. Daarbij hebben we de focus op chronische ziekte bij de hoorns gevat en omgedraaid: gezondheid is geen perfect eindstadium dat je kunt bereiken, maar een doorlopend proces.” 

Dat proces kun je niet zodanig ontwerpen dat er helemaal niks meer fout gaat, voorziet Van Bergeijk. “Zo maakbaar is ons leven en de wereld nu eenmaal niet. Neem een zorginstelling voor ouderen waarin alle drempels worden weggehaald. Dat wordt dan valpreventie genoemd. Dat terwijl goed bewegen en kunnen omgaan met dit soort drempels op de lange termijn juist de beste valpreventie mogelijk is. Daarmee neem je misschien een bepaald risico, maar ook dat hoort er waarschijnlijk bij.”

Organic Social Capital

Tijdens Dutch Design Week worden vanuit de Embassy of Health verschillende vooruitstrevende en prikkelende ontwerpperspectieven gedeeld die gezondheid als belangrijke waarde in onze maatschappij aanstippen. Van Bergeijk noemt Organic Social Capital. “Dat is een soort fictieve wereld gecreëerd door Cyan D’Anjou waarin niet ons werk en geld, maar de manier waarop we bijdragen aan de natuur ons hoogste goed is. In haar installatie zie je plantjes die worden gemonitord op afstand, een beetje zoals bij een aandelenmarkt. Als bezoeker kun je met bloed, zweet en tranen investeren in die planten. Cyan heeft een ander waardesysteem onderzocht en uitvergroot. Daarmee zet ze ons aan het denken en stelt ze een alternatief voor.” 

Collectieve inzet

Een andere transitie die Van Bergeijk noemt is Rookvrij Leven voor Iedereen, waarin Muzus, een social designbureau uit Delft, samenwerkt met expertisecentrum Pharos en GGD GHOR Nederland. “Als je niet kunt stoppen met roken, wordt dat vaak als dom betiteld”, vertelt Van Bergeijk hierover. “Er heerst een behoorlijk taboe op, maar voor veel mensen is het echt een houvast die je nooit helemaal los kunt zien van andere onderdelen van hun leven. Het heeft te maken met de manier waarop je bent opgegroeid, je leefomgeving, stressfactoren, noem maar op. Het is vaak niet alleen het individu dat rookt, maar de hele omgeving. Rookvrij Leven voor Iedereen werkt dan ook op wijkniveau waarbij in de hele omgeving het gesprek wordt aangegaan over roken en het daarmee stoppen. Muzus en Pharos verkennen, onderzoeken en testen samen met wijk- en zorgprofessionals een voorstel voor een alternatief. Ook hierin wordt het belang van samenwerken weer onderstreept. Ik geloof er sowieso erg in dat je gezondheid nooit in je eentje bereikt, maar vooral via een collectieve inzet.”