Embassy of Health tijdens DDW24

De wachtruimte is een symbool voor de huidige stand van zaken in de zorg: wachttijden lopen op, waardoor steeds meer mensen zich voelen vastzitten in een soort niemandsland. Tijdens Dutch Design Week 2024 verbreedt de Embassy of Health het perspectief van de wachtruimte. Creatief leider Marleen van Bergeijk: “Een wachtruimte kan ook dieper inzicht bieden in zachte waarden die onze gezondheid kunnen verrijken. In deze context is de wachtruimte niet alleen een plek van wachten, maar een ruimte voor reflectie, aandacht en menselijke verbinding.”

“We zitten nu in het tweede jaar van de bredere verkenning waarin we economisch denken over gezondheid willen loslaten en meer ruimte willen maken voor een nieuw waardesysteem”, vertelt Marleen “Waar we volgend jaar tijdens DDW25 willen afsluiten met een knaller, zijn we nu nog echt halverwege en zijn we nog aan het leren met elkaar.” Dit leerproces weerspiegelt zich in de opzet van de expositie, die dit jaar kleiner is en deel uitmaakt van een grotere overkoepelende tentoonstelling van de verschillende Embassies.

Zachte waarden centraal

De keuze voor de wachtruimte als thema is niet toevallig, aldus Marleen. Het is een plek die iedereen kent, ongeacht je ervaring met zorginstellingen. “Voor mij is dit dé plek waar efficiëntie echt de baas is,” zegt de creatief leider. “Dit idee van efficiëntie, dat vaak de boventoon voert in de zorg en gezondheid, willen we heroverwegen. De focus ligt in de expo op de zachte waarden, waar tijd niet wordt gemeten in geld, maar in aandacht.”

“Het is de bedoeling dat bezoekers ook echt even kunnen landen bij de expo van de Embassy of Health”, vervolgt ze. “Dutch Design Week is natuurlijk best een drukke week waar je alles wilt zien, meemaken en absorberen. Dat kan soms best haastig aanvoelen. We willen de bezoeker juist even aanzetten om het wachten te omarmen. In deze context is de wachtruimte niet alleen een plek van wachten, maar een ruimte voor reflectie, aandacht en menselijke verbinding.”

Een nieuwe balans

Deze verschuiving in denken is niet alleen belangrijk voor patiënten, maar ook voor zorgorganisaties, beleidsmakers, maatschappelijke organisaties en ontwerpers die werken aan de toekomst van gezondheid, benadrukt Marleen. “Door meer ruimte te geven aan aandacht, kunnen we een omgeving creëren waarin zowel de menselijke ervaring als de medische efficiëntie in balans zijn. Dit vraagt om een cultuurverandering, waarin niet alleen de kwantiteit van zorg, maar ook de kwaliteit van de interactie centraal staat. De expositie roept op tot een herwaardering van tijd en aandacht, waarbij dit moment wordt benut om na te denken over wat er echt toe doet voor onze gezondheid: de verbinding tussen mensen, de ruimte om te ademen, en de tijd om aandacht te geven aan wat werkelijk belangrijk is.”

Ruimte voor experiment

In de wachtruimte kan volgens Marleen ruimte ontstaan om zachte waarden te zien als vertrekpunt. “Nu wordt in de zorg erg metrisch gedacht, vaak vanuit efficiëntie. Maar wat als je aandacht wat meer de ruimte geeft?” Deze vraag vormt de kern van de tentoonstelling van de Embassy of Health. Bezoekers worden uitgenodigd uit om stil te staan bij hoe ontwerp kan bijdragen aan het verminderen van de druk op de zorg door nieuwe verbindingen te creëren en juist gezondheid de ruimte te geven.

Een onderdeel van de expositie richt zich op het ontwerp van publieke stilteruimten, die volgens Marleen tegen dezelfde obstakels aanlopen als veel innovatieve concepten: “Ontwerpers van dit soort (preventieve) gezondheidsvoorstellen lopen er heel erg tegen aan dat ze het effect ervan vooraf moeten bewijzen. Maar die meetbaarheid is op voorhand niet haalbaar of misschien ook niet eens wenselijk. Het ontwerp dat we tijdens DDW24 laten zien, pleit voor meer ruimte voor experiment en minder focus op directe meetbare resultaten.” Dat thema vindt breed resonantie in de hele tentoonstelling.

Ontwerpproces als niemandsland van mogelijkheden

Marleen ziet een wachtruimte ook als metafoor voor het ontwerpproces zelf. Het is een plek van onzekerheid en verwachting, maar ook van potentie en reflectie. “Over een wachtruimte zou je kunnen zeggen dat het een soort niemandsland is. Wat mij betreft is het ook een niemandsland van mogelijkheden. Er kan nog van alles gebeuren als je je in een wachtruimte begeeft. Deze openheid voor wat nog kan komen, zowel in de zorg als in het ontwerp, is een belangrijke boodschap van de expositie.”

Waarden behouden

De expositie bestaat uit vier ontwerpen die elk een uniek perspectief bieden op hoe vanuit zachte waarden werken tot nieuwe benaderingen van gezondheid leiden. Een daarvan, ‘Samen Drempels Over’, draait om het activeren van vrijwilligersnetwerken en het stimuleren van wederkerigheid in het zorgen voor en helpen van elkaar. Naast thematische verkenningen biedt de tentoonstelling ook praktische inzichten in het ontwerpproces. Een voorbeeld hiervan is de High Intensity Care Unit voor de GGZ in Heiloo, waar ontwerpers streden om waarden die vanuit de patiënt centraal staan te behouden binnen een traditioneel gezien op efficiëntie gericht bouwproces. “Als er een nieuwe zorginstelling wordt gebouwd, wil je niet dat belangrijke waarden omwille van efficiency uit een gebouw worden gesloopt”, zegt Marleen. “Het voorbeeld van de High Intensity Care Unit laat zien hoe ontwerpers kunnen bijdragen aan het behoud en zelfs ook de versterking van menselijke waarden in een sterk gereguleerde omgeving.”

De toekomst van gezondheid

De tentoonstelling eindigt met een blik op de toekomst, waarbij bezoekers worden gevraagd na te denken over hun eigen relatie tot tijd, aandacht, menselijkheid en gezondheid. De wachtruimte vaak wordt gezien als een noodzakelijk kwaad, wordt hier opnieuw gepositioneerd als een ruimte vol mogelijkheden. “Tijd nemen is niet iets negatiefs,” concludeert Marleen. “Het kan mooie dingen opleveren. De expo nodigt ons hopelijk uit om te vertragen, te reflecteren en de waarde van aandacht opnieuw te ontdekken in onze omgang met gezondheid en welzijn.”