Embassy of Safety tijdens DDW24
Creatief leider Tabo Goudswaard over eerlijke veiligheid die je samen maakt.
‘Nieuwe veiligheid. Maak het samen, maak het eerlijk.’ Dat is de kernboodschap van de Embassy of Safety die centraal staat vanaf Dutch Design Week 2024 (DDW24). “Maken, samen en eerlijk zijn hierin drie kernwoorden waarop we ons achtereenvolgens gaan focussen”, zegt creatief leider Tabo Goudswaard. “Bewust in die volgorde. Want het woord ‘eerlijk’ komt als laatste, omdat dat de spannendste is.”
In aanloop naar DDW24 denkt Tabo Goudswaard regelmatig terug aan de conferentie van de Embassy of Safety tijdens DDW23. Destijds was onder andere Dick Schoof te gast. Toen pleitte hij vanuit zijn rol als topambtenaar op het Ministerie van Justitie & Veiligheid nog voor meer ruimte voor ontwerpdenken binnen het overheidsdomein. Dat diezelfde persoon die deze visie ventileerde tegenwoordig de leider is van het kabinet noemt de creatief leider van de Embassy in dit opzicht hoopgevend. “Misschien is de visie die Schoof vorig jaar tijdens Dutch Design Week uitte een impuls voor meer maakkracht in de manier waarop we beleid maken in NL”, zegt Goudswaard.
Het jaar 2024 ziet Goudswaard als een nieuwe grondslag voor de Embassy. ‘Nieuwe veiligheid. Maak het samen, maak het eerlijk’, dat is de kern van waar de Embassy de komende drie jaar mee aan de slag gaat, legt Tabo uit. “Hierin zijn de kernwoorden maken, samen en eerlijk het belangrijkst. In die volgorde gaan we de komende jaren ook de accenten leggen. Bewust in die volgorde. Want eerst willen we de mensen die met maakkracht werken aan veiligheidsvraagstukken verenigen. Het woord ‘eerlijk’ komt als laatste, omdat dat de spannendste is.”
Maken
De komende jaren wil de Embassy of Safety gaan inventariseren wat er allemaal in het veiligheidsdomein met een ontwerpende aanpak gebeurt. “Vanuit de Embassy of Safety willen we verbindend zijn in het samenbrengen van makers -vaak ook gewoon ambtenaren- die samen met allerlei betrokkenen werken aan de maatschappelijke problemen waar ze mee geconfronteerd worden. We willen een plek zijn waar dit alles kan samenkomen, waar we helpen om maakkracht binnen organisaties in het veiligheidsdomein te laten groeien. Vaak zijn degenen die maakkracht al omarmd hebben in een organisatie erg geholpen als er bijvoorbeeld eens een lezing met inspirerende voorbeelden over wordt gegeven, zodat ook hun collega’s beter kunnen inzien waar het over gaat.”
Samen: whole of society
Bij deze focus op maakkracht zit gelijk al een belangrijke tweede waarde verscholen: de kracht van samenbrengen en het samen werken aan een nieuwe veiligheid. “Dat woord ‘samen’ vormt een logisch grondprincipe van een ontwerpende aanpak: co-creëren en je empathisch inleven in betrokkenen zijn cruciaal.”
Tabo stipt een term aan waarin die zienswijze krachtig wordt samengebundeld: de whole of society approach. “Afgelopen jaar werkten we vanuit de Embassy o.a. samen met KPMG. Dat is zelf geen systeempartij in het veiligheidsdomein, maar ze wilden zich wel sterk maken voor het aanjagen van de inzet van ontwerpdenken om personeelstekorten in dit domein aan te pakken. In die aanpak kwam de whole of society approach -een term die vanuit de wereld van defensie komt- voorbij. Het gaat hierbij om de vraag hoe je een een beroep kunt doen op de samenleving op het moment dat er hoge urgentie is wanneer er een vijandig leger aan de grens staat. Dan moeten er bijvoorbeeld manschappen en materiaal naar het front gebracht worden waarbij allerlei niet-militaire partijen nodig zijn om die infrastructuur voor elkaar te krijgen, zoals commerciële busbedrijven, cateraars en iedereen die maar andere benodigdheden kunnen leveren. Vooraf kunnen er met deze partijen afspraken gemaakt worden, zodat ze weten wat er van hen verwacht wordt als dit nodig is.”
"Hoe gaat het met ons als geheel? Hoe zorgen we ervoor dat we samen sterk zijn? Hoe leren we van fouten die we hebben gemaakt? Hoe voorkomen we dat we die fouten weer maken?"— Tabo Goudswaard
Eigenaarschap
Zo’n whole of society approach hoeft niet noodzakelijkerwijs alleen in noodsituaties te gelden. Die aanpak kan ook doorlopend ingezet worden in een samenleving. “Het is een heel interessante zienswijze waarin je eigenaarschap bij een opgave stimuleert en faciliteert in de maatschappij. Denk aan veiligheidsopgaven zoals online criminaliteit of ondermijning. Het is een soort van holy grail dat je eigenaarschap hierbij aanwakkert in de hele samenleving: welke concrete dingen kunnen burgers en bedrijven doen om dit soort problemen aan te pakken, juist ook nog voordat het heel urgent wordt? Het gaat erover hoe je als maatschappij weerbaar wordt in een snel veranderende tijd. Het is een fundamentele mentaliteitsverandering die zich niet zozeer toespitst op het individu maar op het collectieve welzijn. Daarin stappen we af van het neoliberale denken: als het goed gaat met mijzelf, zal het ook met de hele samenleving wel goed gaan. Nee, dit omvat een veel collectievere blik: hoe gaat het met ons als geheel? Hoe zorgen we ervoor dat we samen sterk zijn? Hoe leren we van fouten die we hebben gemaakt? Hoe voorkomen we dat we die fouten weer maken? Dat zijn vragen die vanuit een mensperspectief worden gesteld. Daartegenover staat een soort machineperspectief: de staat moet goed werken en alles wat niet goed werkt, halen we eruit of straffen we.”
Eerlijk?!
Die twee thema’s raken aan een ander speerpunt waarmee de Embassy of Safety vanaf DDW24 aan de slag gaat: eerlijkheid. “In het veiligheidsdomein is er een sterke neiging tot controleren en meten van veiligheid en het afrekenen op resultaten”, vertelt Tabo. “Maar sommige dingen kun je niet zo feitelijk controleren of meten. Zo weet je bijvoorbeeld nooit exact wat je allemaal hebt voorkomen. Het is denk ik belangrijk dat we meer gaan sturen op eerlijk, nog boven cijfers. Op deze manier kan vertrouwen groeien en schep je een gedeelde verantwoordelijkheid.”
“Het vertrouwen in de overheid heeft de afgelopen jaren best wat deuken opgelopen”, vervolgt de creatief leider. “Denk aan de voor de hand liggende voorbeelden als Groningen en de Toeslagenaffaire. Daarbij was ook eerlijkheid in het geding. Wat is eerlijk precies eigenlijk? Dat is een rekbaar begrip dat voor iedereen weer anders is. Vandaar ook dat het spannend is om hiermee aan de slag te gaan. Met subjectieve waarden zoals eerlijkheid kunnen juist ontwerpers goed overweg.”
Rijksmakerstaat
Tabo noemt het programma ‘Rijksmakerstaat’ dat sociale veiligheid onderzocht bij Rijkswaterstaat. Dit programma wordt ook getoond tijdens DDW24. “Hierin wordt er echt onderzocht naar hoe we ruimte kunnen maken voor kwetsbaarheid. Dat doen we vanuit het idee dat we samen, met z’n allen ook naar andere geluiden zullen moeten luisteren. Als we dat goed doen, worden we er gewoon sterker van. Daarbij moeten we niet zozeer de verantwoordelijkheid leggen bij regels of systemen, zoals de rechtspraak, de economie of de democratie, maar veel meer bij mensen. Uiteindelijk zijn voorgenoemde systemen ook maar constructen die we met z’n allen ooit hebben afgesproken. Dick Schoof zei het vorig jaar ook al: ook de wet is uiteindelijk een ontwerp. Als je dat inziet, zie je daarmee in dat het ook anders kan. En dat vind ik een heel bevrijdende gedachte.”