Het uitdagen van de status quo met nieuwe manieren van bouwen
“Het weegt niets. Dit is een steen, maar iedereen kan dit optillen.” De bouwsteen die Lucas De Man laat zien, is gemaakt van champignons. Hij denkt dat het de toekomst is. Lucas De Man is de CEO en oprichter van het bedrijf New Heroes. “Binnen vijf jaar zul je veel meer van dit soort meubilair zien, veel meer muren, veel meer gebruik van allerlei soorten biobased materialen.
Lucas is een van de partners van de Embassy of Circular & Biobased Building. Hij en zijn team gebruiken biobased materialen – materialen die biologisch afbreekbaar zijn en soms zelfs leven – om een zogenaamd Growing Pavilion voor de Dutch Design Week te maken. Het is vijf meter hoog, negen meter breed. Het heeft een soort cilindervorm. Er zijn twee in- en uitgangen. En ja, het is gemaakt van champignons. Of, meer specifiek, van mycelium.
Lucas: “De muren zijn mycelium, dus champignons, de vloeren zijn lisdodde, kattestaarten. Het plafond is van katoen. Alles wat je ziet is geproduceerd met natuurlijke materialen. Sommige van de dingen die we doen zijn nooit eerder gedaan, zoals de muren van mycelium. Het heeft ons twee jaar gekost om die muren te ontwikkelen. We wilden de esthetiek van biobased materialen laten zien”.
Het Growing Pavilion bevat alleen circulaire bouwmaterialen – materialen die gerecycled of hergebruikt kunnen worden. Het dak is er een voorbeeld van. Het paviljoen heeft een omgekeerde piek op het dak, zodat het regenwater kan worden opgevangen in een bassin waar planten kunnen groeien. Het wordt een dynamische leefruimte, waar paddestoelen uit tafels groeien en ter plekke gegeten kunnen worden, en waar een expositie van andere bio-gebaseerde ontwerpers te zien zal zijn.
“Ons eerste doel is om de bouwwereld te laten zien dat het mogelijk is. Ten tweede willen we de mensen laten zien hoe geweldig en mooi het werken met biobased materialen is. Want we moeten echt opnieuw gaan nadenken: hoe gaan we in ons dagelijks leven materialen gebruiken die de wereld helpen in plaats van vernietigen”.
Dat is waar de Embassy of Circular & Biobased Building een rol wil spelen. Rob Adams is de curator, en net als Lucas wil hij ingaan op de manier waarop we nu over bouwen denken. “Het heeft te maken met een mentaliteit. De dominante logica is zo sterk in deze industrie. We doen het al zo lang op die ene manier dat we zijn vergeten dat het ook anders kan. Het gaat om het uitdagen van de status quo van de bouwsector. We kunnen creatief denken samenbrengen met dingen doen. Ontwerpers kunnen laten zien wat er gedaan kan worden om deze dominante manier van denken uit te dagen. Nieuwe ideeën, nieuwe manieren van werken, nieuwe manieren van conceptualiseren, nieuwe manieren van bouwen. Dat is waar deze hele ambassade om draait.”
Lucas en zijn bedrijf zijn niet bang om te experimenteren. “Bij bio-based was de eerste fase om te proberen je producten eruit te laten zien als normale producten. We zeggen dan dat we het esthetisch moeten maken. Als een natuurlijk product. Dit is gemaakt van levend materiaal.”
Pascal Leboucq is de ontwerper van het Growing Pavilion: “Voor elk materiaal dat we erin gebruiken, laten we zien van welk natuurlijk element het materiaal is gemaakt. Zo krijgt het paviljoen een unieke, organische textuur, kleur en ervaring. Naast het tonen van de schoonheid en kracht in de constructie van het paviljoen zelf, vullen we het interieur van het paviljoen met natuurlijk gegroeide designobjecten. Zij laten de bezoekers van het paviljoen zien hoe mooi gegroeid meubilair, lampen, kasten en andere objecten zijn”.
Twee paviljoens
De Embassy of Circular & Biobased Building heeft eigenlijk twee paviljoens op Dutch Design Week dit jaar. Beide dagen de bezoeker uit om opnieuw na te denken over hoe we bouwen en waarmee. Maar het tweede paviljoen – het Biobasecamp – is heel anders dan Lucas’ Growing Pavilion. Het is ontworpen door architect Marco Vermeulen, in Eindhoven ook bekend van het Dutch Mountains project. “Fossiele materialen, zoals cement en staal, zorgen voor veel CO2-uitstoot, vooral bij de productie ervan. In de hele wereld is zo’n 5% van de totale CO2-uitstoot cementgerelateerd. Dat is nogal veel. Biobased is uiteraard gerelateerd aan het gebruik van natuurlijk materiaal. Maar wat er wel aan toegevoegd moet worden is dat het ook modulair moet zijn, wat betekent dat je de CO2 niet alleen kunt afvangen, maar ook dat het opnieuw kan worden gebruikt. Het is dus een manier om natuurlijke materialen te gebruiken, maar ook om de tijd dat het gebruikt en hergebruikt kan worden te verlengen.”
Net zoals Lucas een toekomst ziet in mycelium, zo ziet Marco het in hout. Specifiek in iets wat CLT of Cross Laminated Timber wordt genoemd: dikke stukken hout die in verschillende richtingen op elkaar gelijmd worden om iets te creëren dat net zo sterk is als beton, maar veel efficiënter. De bouwmarkt in Nederland is op dit moment volop in beweging, zonder dat het einde in zicht is. In 2035 moeten er een miljoen nieuwe woningen worden gebouwd. Het gebruik van CLT kan helpen, zegt Marco. “Dit kan de bestaande manier van bouwen echt verder brengen. Het hoeft niet noodzakelijkerwijs de bestaande bouwsector in één keer volledig te vervangen, maar het zou een extra motor kunnen zijn, om de bouw van die enorme hoeveelheden woningen te helpen bereiken”.
Niet alleen kan het helpen om de bouw van een enorme hoeveelheid woningen te bereiken, maar het kan ook belangrijk zijn in onze strijd tegen klimaatverandering.
“Op dit moment worden er zeer complexe en zeer dure machines ontwikkeld om CO2 te onttrekken. Maar natuurlijk hebben we op school al geleerd dat er één grote machine is die de boom heet, die dat natuurlijk al doet, en die in staat is om heel veel CO2 op te vangen. We berekenden dat als deze bouwopgave van 1 miljoen huizen op de conventionele manier zou worden gerealiseerd, er ongeveer 50 megaton CO2 zou worden uitgestoten. En als we ze op een biobased manier bouwen, zou het niet worden uitgestoten, maar tegelijkertijd zou je nog eens 50 megaton CO2 in het hout kunnen opslaan. Het verschil tussen conventioneel en bio-gebaseerd bouwen zou dus ongeveer 100 megaton bedragen”.
Het paviljoen is gemaakt van zuilen, eigenlijk stammen van populierenhout. Vroeger stonden ze als bomen langs de snelweg tussen Eindhoven en ’s Hertogenbosch, maar vanwege hun leeftijd moesten ze worden gekapt. En daarboven is het dak gemaakt van Cross Laminated Timber. “Dus je ziet de originele bron, de boom, de stam, en je ziet tegelijkertijd de mogelijkheden van CLT.”
Lucas hoopt op een dubbel effect: “Dat als de mensen naar het paviljoen komen, de experts zullen zeggen: “Wow, ben je al zo ver? Wow. En dat de normale mensen zeggen: wat een cool gebouw. Wat is dit? Is dit een paddenstoel? Echt niet! Ik geloof dat dat de enige manier is om mensen echt te bereiken. Laat ze het horen, voel het, doe het, raak het aan. Zie het.”
De World Design Embassies zijn een programma van de Dutch Design Foundation en werken het hele jaar door met partners en betrokkenen om te kijken naar de rol die design kan spelen bij het ontwikkelen van nieuwe perspectieven en concrete oplossingen voor de uitdagingen waar we als samenleving in een snel veranderende wereld voor staan.
De ambassades zijn ook onderdeel van Dutch Design Week, als de wereld naar Eindhoven komt om innovatie te ontdekken door de ogen van ontwerpers, design thinking en design skills. Tijdens Dutch Design Week nemen de ambassades een tastbare vorm aan – in tentoonstellingen, lezingen, discussies en workshops – zodat ideeën, expertise en inzichten kunnen worden gedeeld, met experts maar ook met het grote publiek.
In deze serie bekijken we elk van de zes embassies in detail en verkennen we aan de hand daarvan de uitdagingen en oplossingen voor toekomstige samenlevingen. Denk aan klimaatverandering, verstedelijking, het toenemend gebruik van technologie in ons leven – waar leidt het allemaal toe, en hoe kunnen we onze samenleving hieromtrent op een positieve, betekenisvolle manier vormgeven? Vergeet niet onze andere afleveringen over de embassies of sustainable design, water, health, mobility en safety te bekijken en te beluisteren. En doe mee tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven, van 19 tot en met 27 oktober 2019. Hopelijk zien we elkaar daar!