In gesprek met de Rabobank

Sinds 2022 is de Rabobank partner van Dutch Design Foundation (DDF). Tijdens de editie van Dutch Design Week 2022 (DDW) nog op de achtergrond, maar voor de editie van 2023 als main partner. De samenwerking met DDF is voor Klaassen een manier om uit de bank te stappen en de stap naar buiten te zetten. “Om daadwerkelijk een andere context te betreden en die andere context ook weer binnen de bank te halen.”

Op welke manier werkt de Rabobank samen met DDF?

“We zijn vorig jaar met elkaar op expeditie gegaan naar – als je het groot wil maken – de toekomst van Nederland. We zijn op zoek gegaan naar wat we in die expeditie voor elkaar kunnen betekenen. Dat resulteerde in een samenwerking met de Embassy of Circular & Biobased Building en een met de Embassy of Food.”

“Misschien goed om hier te vermelden dat we Lucas De Man (creatief leider van de Embassy of Circular & Biobased Building, red.) al een poos kennen. Hij was onze allereerste artist in resident. De samenwerking met de Embassy of Circular & Biobased Building is dan ook een logische, zowel qua ontwerper, maar zeker ook qua onderwerp. In deze Embassy komen veel mooie dingen samen: de opgave die wonen raakt; de Rabobank is een grote speler in de hypotheekmarkt, maar ook in het maken van en groeien van de markt voor biobased bouwmaterialen. Daarbij is de agrarische achtergrond van de bank weer interessant.”

“Tijdens DDW organiseerden we dagen over biobased bouwen voor boeren en beleidsmakers. Daarnaast werkt de Rabobank binnen de Embassy of Food aan een toekomstbestendig voedselsysteem. Onze directeur Food en Agri, Alex Datema, dacht met creatief leider van de Embassy of Food, Barbara Vos, en visual storyteller Rogier Klomp mee over een visual mapping waar je doorheen kunt lopen om een beeld te krijgen van ons toekomstig voedselsysteem.”

“Als onderdeel van de Embassy of Food hebben we BURO MISO met artistiek onderzoeker en kunstenaar Arne Hendriks opgezet. BURO MISO was te zien op het Ketelhuisplein. Arne was in 2018 onze tweede artist in residence, met hem werken we ook al lang samen. Hij onderzoekt in een groter perspectief groei en krimp en is al langere tijd bezig met de gefermenteerde sojabonenpasta miso. In het beeld van miso komen veel verhalen samen. Het is een schimmel en daarmee een smaakmaker in voedsel waardoor je minder vlees zou kunnen eten. Miso kan daarmee een rol spelen in de proteïnetransitie. Tegelijkertijd is er een waanzinnig mooie historische lijn richting onze handelsgeschiedenis. Waarbij we in de 17de eeuw van alles uit Japan mee naar huis hebben genomen behalve miso.”

“Tot slot organiseerden we ‘match voor impact’-bijeenkomsten. Daarin hebben we geprobeerd om samen met DDF een aantal kansrijke en vooral duurzame ontwerp-ideeën, die vooral met materialen te maken hebben, te helpen ontwikkelen. Deze initiatieven hebben we geselecteerd vanuit een door DDF samengestelde long list naar een short list. Bij die selectie waren zowel mensen vanuit de bank betrokken als mensen vanuit het designveld. Als Rabobank helpen we met kennis en ons netwerk, maar ook met de leden en natuurlijk met kapitaal.”

“De samenwerking met DDF komt vooral tot uiting tijdens DDW. Voor mij is dat de week waar veel samenkomt. Maar de samenwerking met ontwerpers is meer dan die week, het is een jaarrond programma.”

Hoe past de samenwerking met ontwerpers bij de Rabobank?

“Die samenwerking met ontwerpers past in een grotere beweging die we met de bank al een aantal jaar maken. Ik zei net al, Lucas De Man was onze eerste artist in residence en Arne de tweede, maar ook Carlijn Kingma, die in 2023 een Dutch Design Award heeft gewonnen, en Koert van Mensvoort zijn ontwerpers/kunstenaars die we uitnodigen binnen ons Rabo Art Lab. Een vrije ruimte in de bank waarin we creativiteit verbinden aan transities die we belangrijk vinden. Maatschappelijke vraagstukken waarvan we de noodzaak voelen om er ook met het creatieve veld naar te kijken. Onderwerpen als biodiversiteit, ons water of de bodem, stikstof, intensieve landbouw of hoe we ons landschap inrichten. Bij al die vraagstukken gaat het om andere vragen, scherpere stellingen en zelfkritiek voor onszelf.”

Wat maakt creatieve input voor die maatschappelijke vraagstukken zo belangrijk?

“Ontwerpers beginnen vaak aan iets zonder dat ze precies weten waar het eindigt. Ze kunnen iets heel goed afpellen en tot een soort kern komen. Creativiteit is verder heel belangrijk omdat het een heel andere wereld kan openen, ons een ander perspectief kan geven op vraagstukken. Ik denk dat we in een tijd leven waarin we met veel complexe vraagstukken geconfronteerd worden die we niet kunnen aangaan zoals we deden.” “Dat we het anders moeten doen en met elkaar moeten doen, sluit aan bij wat PONT (De Publieke Ontwerppraktijk, red.) doet en het overlapt de coalities die de World Design Embassies (WDE) proberen te sluiten.” 

“Kijk, ons Art Lab is best succesvol in de bank omdat je medewerkers, dus mijn collega’s, promoveert van beschouwers naar deelnemers. Voor mij is de samenwerking met DDF een manier om ook uit de bank te stappen en een stap naar buiten te zetten. Daadwerkelijk een andere context te betreden en die andere context ook weer binnen in de bank te halen.”

Is het aangaan van coalities vooral de reden van het partnerschap met DDF?

“Jazeker, dat is echt heel erg belangrijk. We hebben als Rabobank een sterk netwerk, maar we hebben ook een hiaat in dat netwerk. Dat is vice versa: onze kennis kan voor ontwerpers super interessant zijn.”

“Over die wederzijdse kennisuitwisseling hebben we een mooi filmpje met Lucas opgenomen tijdens DDW. Daarin zegt hij: ‘Ik heb misschien nog wel meer van hen geleerd dan zij van mij.’ Dat is een prachtig bescheiden opmerking, en dat is het uitgangspunt. Ik denk dat het heel belangrijk is om een soort nieuwsgierigheid naar elkaar toe te hebben. Wij als organisatie naar de breedte van het creatieve veld, wat we daar zouden kunnen vinden en brengen, en andersom.”

Wat is het belang van dit partnerschap in brede zin?

“Persoonlijk denk ik dat in de regio Eindhoven innovativiteit, technologie en creativiteit perfect samenkomen. Daarom is deze regio interessant. Hier kunnen we beloftevolle initiatieven in een vroeg stadium steunen. Daarnaast is DDW een waardevol moment om onze klanten mee naartoe te nemen en hen te inspireren. Het afgelopen jaar hebben we zo’n tweeduizend leden, private bankers, ontvangen.”

“Het is natuurlijk prachtig als die ‘match voor impact’-initiatieven uiteindelijk niet alleen bijdragen aan een betere wereld, maar ook nog interessante proposities kunnen zijn, of dat je er iets mee in gang kunt zetten. Dat geldt bijvoorbeeld voor biobased bouwmaterialen. Dat kan een verdienmodel zijn voor boeren en boeren zijn onze klanten. Ik voorzie dat we vanuit de bank de business nog meer kunnen verbinden aan alle waanzinnige ideeën en plannen die er zijn.”

“Ik zou, en dat is een meer een persoonlijke wens, het geweldig vinden dat, als we over drie jaar naar dit partnerschap kijken, zien dat ontwerpers, die met een baanbrekend interessant idee rondlopen, de Rabobank weten te vinden. Voor financiering, juridisch advies, of ondersteuning bij bijvoorbeeld een patentaanvraag.”

Zijn er ook lessen die je hebt door het samenwerken met ontwerpers?

“Kunst kost tijd, het is niet een ‘quick fix’”. Zoals Marianne Aarnoudse (Head of Design Works bij DDF, red.) het zegt: ‘Ontwerpers gaan niet met een oplossing voor alles komen.’ Het zijn processen en die kosten tijd, waarbij ook falen interessant is. Soms is het wel wat ongemakkelijk. Dan is het de kunst om bij dat ongemak toch een beetje in de buurt te blijven.”

Hoe is het voor de mensen binnen de Rabobank om met ontwerpers te werken?

“In ons Art Lab gaan medewerkers, zoals gezegd, van beschouwer naar deelnemer. Je doet dan een beroep op de kennis van mensen. Zo ontstaat er een uitwisseling en voelt je je ergens deelgenoot van. Lucas De Man heeft bijvoorbeeld een theatervoorstelling gemaakt over een fictieve bankmedewerker die van alles in haar carrière tegenkomt en zich dingen begint af te vragen. Die voorstelling is langs alle lokale banken gegaan. Mensen kijken naar hun verhaal, dat is belangrijk.”

“En soms ook ontroerend, je krijgt echt het gevoel dat dit over mij gaat en mij aangaat. Dat is ook wat we met de samenwerking met DDF proberen te bereiken, dat we voelen en overdragen dat dit ons allemaal aangaat. Het raakt je en je kunt eraan bijdragen met je kennis. Zo ontstaan fantastische samenwerkingen.”