Het uitdagen van de status quo met nieuwe manieren van bouwen

Bouwen heeft een grote impact op het klimaat. We beïnvloeden de aarde op een negatieve manier als we doorgaan zoals we altijd deden. Het moet en kan anders. In het verlengde van het thema van 2018 – circulair – kozen we dit jaar voor de toevoeging van een biobased aanpak. We keken naar duurzame strategieën om niet alleen te voldoen aan de huidige normen, maar ook aan de uitdagingen van morgen. We willen nieuwe vormen bedenken om klimaatneutraal te bouwen of, nog beter, klimaatpositief: van een negatieve footprint naar een positieve footprint, CO2 opslaan met bouwen in plaats van uitstoten.

In deze Embassy kwamen partners samen die deze toekomst aan de hand van concrete ontwerpopgaven onderzochten en nieuwe scenario’s verkenden. De centrale vragen waren: hoe kunnen we schaal maken, hoe ziet een nieuwe circulaire bouwketen eruit en welke nieuwe vormentaal hoort bij het bouwen met biobased materialen? Door alternatieven te bedenken en te maken, daagden we de branche uit niet alleen vanuit de waarde geld te denken, maar ook andere waarden te erkennen.

Dutch Design Week 2019

Midden op het Ketelhuisplein, in het hart van DDW, konden bezoekers het Biobasecamp ervaren. Dit ontwerp van architect Marco Vermeulen was een paviljoen dat architectonische uitdrukking gaf aan hoe het ‘bouwen met bomen’ kan bijdragen aan de reductie van CO2 en stikstof. En hoe je conventionele bouwmaterialen, zoals beton, kunt vervangen door biobased materialen.

Het dek werd opgebouwd uit grote modulaire vloerdelen van kruislaaghout: ‘het beton van de toekomst’. Het kruislaaghout moest van Duits naaldhout gemaakt worden omdat het in Nederland nog steeds niet geproduceerd wordt. Om daar een punt van te maken werd het dek ondersteund door stammen van populieren die recent nog aan de A2 bij Boxtel stonden en gerooid moesten vanwege hun leeftijd en het bijbehorende risico op omwaaien.

Nog een stap verder ging The Growing Pavilion. Hierbij werd geëxperimenteerd met nieuwe materialen om de mogelijkheden van biobased bouwen te tonen. Het paviljoen, waar twee jaar research aan ten grondslag lag, was uniek in de wijze waarop een groot aantal biobased materialen − zoals hout, hennep, mycelium, lisdodde en katoen − samen een bijzonder bouwwerk vormden.

Het paviljoen was daarmee ook een ode aan de schoonheid en kracht van biobased materialen. Nog te vaak worden deze aangeboden als gelijk uitziend milieuvriendelijk alternatief voor conventionele materialen. Maar biobased materialen kunnen beter, slimmer, origineler, mooier, gezonder en ingenieuzer zijn dan materiaal dat we al kennen. Ontwerper Pascal Leboucq liet bij elk gebruikt biobased materiaal de natuurlijke grondstof zoveel mogelijk zien. Zo kreeg het paviljoen een unieke, organische textuur, kleur en beleving. Een voorbeeld hiervan waren de vlekken en het reliëf van de mycelium bouwblokken, speciaal gekweekt voor de muren. Ze vormden een soort huid in plaats van een egale muur.

Programmaonderdelen

Biobasecamp en The Growing Pavilion vormden al een attractie op zich op de meest centrale plek van Dutch Design Week. De locatie, het Ketelhuisplein, werd door 140.000 mensen bezocht.

Maar daarnaast was er nog veel meer te zien en te beleven. Elke ochtend was er bijvoorbeeld een live-concert (Growing Music) in het paviljoen met muziek van J.S. Bach. Hier werden natuurgeluiden en improvisaties aan toegevoegd. Zo werd er een soundscape gebouwd die overdag te horen was in het paviljoen.

The Growing Pavilion toonde verder een expositie van biobased werken van Aniela Hoitink, Christien Meindertsma, Diana Scherer, Eric Klarenbeek, Martijn Straatman en HuisVeendam. Bezoekers werden getriggerd om zichzelf informeren via informatieborden en video’s (de ‘making of’ en de ‘reasons why’).

In de expositie in het Biobasecamp werd bezoekers in heldere taal uitgelegd waarom het bouwen met bomen zo’n gunstig middel is in de strijd tegen de opwarming van het klimaat.

Verder waren er verschillende meetings en presentaties. Van een Captains Diner voor Brabantse kopstukken uit de circulaire economie tot de talkshow Good Design for a Bad World, gehost door Marcus Fair (chief editor van Dezeen). Ook gaf DDW ambassadeur Stefano Boeri zijn visie op stedelijke ontwikkeling en circulariteit.

De Embassy of Circular and Biobased Building Theme Conference werd bezocht door 125 professionals uit de wereld van infrastructuur, bouw en biobased economy. Sprekers waren Anne-Marie Spierings (Provincie Noord-Brabant), Marco Vermeulen (Studio Marco Vermeulen), Lucas de Man (Company New Heroes), Wouter van Twillert (C-Creators Het Bouwprogramma) en Rudy van Gurp (TBI WOONlab).

Media

In de podcast van de Embassy of Circular and Biobased Building wordt ingegaan op het thema van deze Embassy. Op www.thegrowingpavilion.com wordt een boekje opengedaan over The Growing Pavilion. De materialen atlas is er te vinden: open source toegankelijk voor iedereen. Ook vind je er een korte documentaire. Hier zijn ook de video’s te zien die in het paviljoen vertoond werden.

De Embassy heeft veel media aandacht gekregen vanuit verschillende hoeken: design, biobased, architectuur, bouw en agri. De publicatielijst bestaat uit ruim 100 items waarin deze Embassy vernoemd werd en publicaties waarin de Embassy of Circular and Biobased Building centraal stond. VPRO besteedde uitgebreid aandacht aan Biobasecamp in de Tegenlichtaflevering ‘Houtbouwers’. Deze uitzending heeft veel teweeggebracht in de bouwwereld en bij woningcoöperaties en heeft zelfs geleid tot vragen in de Tweede Kamer. De volledige publicatielijst is te vinden op de perspagina. Beelden zijn terug te vinden op de WDE flickr pagina.