Hoogste tijd om anders naar plastic te kijken

Dit jaar was de eerste editie van de Embassy of Rethinking Plastic. De gedachte achter de oprichting: het is de hoogste tijd om anders naar plastic te kijken.

Plastic geldt als een goedkoop materiaal, dat je snel weggooit. Met alle gevolgen van dien. Maar het heeft ook heel veel voordelen. In het tweejarig programma van deze embassy verkennen we het materiaal, delen we de voor- en nadelen en de concrete stappen voor verdere ontwikkeling. Waar moet je dan aan denken? Bijvoorbeeld aan meelwormen die piepschuim eten en omzetten in eiwit, of mooie vazen gemaakt van sigarettenfilters. Het kan allemaal. Zelfs fietsen of complete auto’s kunnen gemaakt worden van plastic. 

Yksi Expo is de vaste thuisbasis van de Embassy of Rethinking Plastic. Gedurende twee jaar legt Yksi zich helemaal toe op het thema, met een uitgebreid programma van tentoonstellingen, lezingen, workshops en filmavonden. Ook zoekt het de samenwerking op met ontwerpers, kunstenaars en bedrijven. “Want,” zegt curator Leonne Cuppen: “we moeten anders gaan denken over plastic als materiaal. Ontwerpers spelen een cruciale rol in die noodzakelijke omslag.”

Projecten

Tijdens Dutch Design Week (DDW) 2020 konden bezoekers via de expo van de embassy kennismaken met meer dan dertig projecten rondom plastic. Sommigen waren online te zien, maar velen waren ook – binnen de toen geldende maatregelen – fysiek te bezoeken bij Yksi Expo. 

Eén van de hoogtepunten was Deep Time van Shahar Livne, dat reflecteert op de transformatie van materialen, zoals plastic, die zo grootschalig is dat het tot ver buiten de mensheid zal overleven. Rania Elkalla ging met Shell Homage juist in op alternatieven voor plastic. Ze creëerde een natuurlijk en biologisch afbreekbaar materiaal uit afgedankte eierschalen en notendoppen. Shell Homage kan worden toegepast in 3D-printen en in allerlei producten en objecten. Van meubels tot verbruiksartikelen, en van verlichting tot sieraden.

Ook het hergebruik van plastic speelde een belangrijke rol. Zo maakte Save Plastics zelfs een huis van gerecycled plastic. Save Home is een verplaatsbare woning bestaande uit losse units die naar wens kunnen worden geschakeld. Zelfvoorzienend door goede isolatie, zonnecollectoren en de nieuwste technologie. Architect Peter van Assche en ontwerpers Reinder Bakker en Hester van Dijk ontwikkelden een bekledingsmateriaal dat afgedankte bouwproducten een tweede leven geeft. Gemaakt van oude kunststof kozijnen, regenpijpen en regengoten laat PrettyPlastic zien dat afval weer mooi kan worden. En ontwerper Gundega Strauberga toonde haar project Beachcombers, waarbij bewoners van kustplaatsen als strandjutters aangespoelde visnetten verzamelen, die ze verwerken tot souvenirs.

De Rotterdamse ontwerpers Marten van Middelkoop en Joost Dingemans lieten zien hoe plastic het nieuwe goud is. Ze verwerkten oud plastic op zo’n manier dat het weer een duurzaam materiaal wordt om nieuwe, mooie objecten mee te maken, zoals hun collectie Paarlemoer.

Events

De expositie bij Yksi Expo was tijdens en na DDW20 vrij te bezoeken. Als onderdeel van de virtuele DDW konden bezoekers daarnaast kijken naar acht livestreams waarin verschillende ontwerpers van de embassy werd geïnterviewd. 

Het eerste interview was met Mona Abusamra. Zij ontwikkelde een nieuw materiaal op basis van diverse bacteriën en gefermenteerde vloeistoffen. New Culture, zoals Abusamra het materiaal noemt, laat zich op allerlei manieren laat bewerken. Het is verteerbaar voor dieren en verrijkt de bodem met voedingsstoffen wanneer het wordt gecomposteerd.

De Zwitserse student Sarah Harbarth vertelde in haar livestream over KUORI, een biologisch afbreekbaar materiaal gemaakt van bananenschillen. Het kan – met enige voorzichtigheid – worden bewerkt. Denk aan naaien, snijden en lijmen, en processen als lasersnijden, spuitgieten, granulaat productie en folie-extrusie.

Op de derde dag ging het gesprek over The Good Egg, een setje stapelbare eierdopjes, gemaakt van gerecycled polypropyleen dat ongeveer 50 gram weegt. Evenveel als een gemiddeld ei. Zo weet de gebruiker dat er weer een ei aan plastic afval uit het milieu is gered, en dat plastic recyclen en hergebruiken echt effect heeft.

Kunstenaar en ontwerper Elleke van Gorsel van Studio-ePosh vertelde over hoe ze van waardeloze spullen een collectie broches en colliers maakte. Van Gorsel hoopt een bewuste kijk te creëren op wat wel en niet waardevol is. Op dezelfde dag vond ook het gesprek plaats met Marten van Middelkoop en Joost Dingemans van Plasticiet. Zij lieten zich bij het recyclen van plastic inspireren door de schoonheid van natuursteen.

In een bijna filosofisch gesprek met ontwerper Shahar Livne ging het over tijd, en hoe die heel anders kan zijn in de context van natuur, geologische processen of het universum. De transformatie van materialen zoals plastic omvat een tijdspanne die het bestaan van de mensheid ver overstijgt.

Sarmite Polakova onderzocht wat je kunt doen met de bijproducten van de houtindustrie. Tijdens de livestream ging ze dieper in op PineResin, een veelzijdig leerachtig materiaal dat ze maakte van dennenhars, zaagsel, schors en cellulose.

Soowon Chae sloot de serie livestreams af. Op basis van oker, gelatine, glycerine en water ontwikkelde hij aan de Design Academy Eindhoven het duurzaam en biologisch afbreekbaar materiaal Ocragela. Als variant, met gebruik van gerecycled plastic, heeft hij nu Plastigela gecreëerd, een soort textiel met een opvallende kleur en textuur.

Naast deze acht gelivestreamde interviews was er ook nog een meet and greet met de deelnemende ontwerpers, kunstenaars en bedrijven bij Yksi Expo. Hier vertelden makers over hun werk en onderzoek naar plastic. 

Na DDW20 organiseerden we daarnaast in Pakhuis de Zwijger een WDE Talk over de Embassy of Rethinking Plastic. Curator Leonne Cuppen en verschillende ontwerpers schoven aan en vertelden hoe plastic langzaam van cheap naar chique gaat. Oftewel: hoe plastic steeds meer waard wordt.

Media

De podcastserie van World Design Embassies laat ontwerpers aan het woord over hun werkwijze, visie en projecten. In de aflevering over de Embassy of Rethinking Plastic gingen we in gesprek met ontwerpers Shahar Livne en Iris Bekkers over hun projecten binnen de embassy. DDW publiceerde daarnaast een uitgebreid interview met Livne.