Vertrouwen op maakkracht voor een veilige samenleving

In het veiligheidsdomein is de klassieke manier van werken heel analytisch, duidt Goudswaard. “Objectieve feiten zijn leidend. Het is een hiërarchisch domein, denk aan de politie met alle rangen en standen. Regels zijn belangrijk, die weer worden gehandhaafd. Protocollen zijn nodig: als de pleuris uitbreekt, moet de politie robuust en snel kunnen reageren.”

Verrijking

“Makerschap kennen we van ontwerpers en kunstenaars. Het is complementair aan de klassieke manier van werken binnen het veiligheidsdomein. Makers hebben meer oog voor subjectiviteit dan voor objectiviteit. Betekenis is belangrijk, net als zintuiglijkheid. Makers denken in mogelijkheden, experimenteren en hoeven vooraf nog niet precies te weten wat het resultaat van hun werk zal zijn.” 

Daarmee is het een verrijking voor de aanpak van de vraagstukken in het veiligheidsdomein, gaat Goudswaard verder. “In de Embassy of Safety spreken we het makerschap van de veiligheidsprofessionals en andere betrokkenen aan. Dat is nodig, want met de huidige systemen lossen we problemen als ondermijning en polarisatie niet op.”

Vertrouwen en maakkracht zijn niet alleen nodig in het veiligheidsdomein, aldus Goudswaard. Samen met filosoof Jetske van Oosten schreef de social designer het afgelopen jaar het boek ‘Maakkracht’. Een boek over het aanpakken van complexe problemen met de denk- en werkwijze van kunstenaars en ontwerpers. Ze laten zien hoe iedereen problemen kan aanpakken als een maker en de aanzet kan geven tot echte, blijvende verandering. 

Systeemparadox

“De maatschappelijke problemen van nu vragen om een nieuw geloof in maakbaarheid: het baseert zich niet op de causaliteit en voorspelbaarheid van de wereld buiten ons, maar vertrouwt op een kracht die vanbinnen zit. Op de mogelijkheden die ontstaan als mensen maakkracht tonen.”

Het oplossen van de veiligheidsvraagstukken begint bij het besef dat systemen en regels het resultaat zijn van menselijke afspraken en we ze dus ook kunnen veranderen, zegt Goudswaard. “De systemen en regels helpen ons om het chaotische leven van alledag te organiseren. We zijn echter op een punt aangekomen waarin systemen ons ook steeds meer in de weg zitten. Dat is de systeemparadox: systemen geven ons macht in de zin dat we de wereld onder controle kunnen houden en voorspelbaar kunnen maken. De systemen zijn echter zo dominant en sterk dat we er ook slachtoffer van lijken te worden.” 

Als extreem voorbeeld noemt Goudswaard de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst. “De regels zo rigide dat duizenden mensen ten onrechte verdacht werden van fraude, en er niets tegenin konden brengen, met afschuwelijke gevolgen. Onze regels en systemen kunnen ons enorm in de weg zitten.”

All Cops Are…

De Embassy of Safety laat dit jaar tijdens DDW22 onder meer het ‘All Cops Are…’ zien. De titel is gestoeld op ACAB, een afkorting die staat voor All Cops Are Bastards. Goudswaard: “Een leus die je wereldwijd overal op muren ziet staan.” Ontwerper Yuri Veerman en wijkagent Lotte Atsma maakten video’s waarin de politie niet de burger profileert, maar de burger profileert de politie. 

“Je ziet een persoon in beeld en jongeren zeggen wat ze van die persoon vinden. Even later is diezelfde persoon weer in beeld, maar dan in politie-uniform. Ook dan hoor je jongeren zeggen wat ze van die persoon vinden, met verrassende verschillen. Dit project laat zien hoe we geneigd zijn te categoriseren. Het gaat over machtsverhoudingen en de rol van de politie in de maatschappij.”

Voor Goudswaard is het belangrijk om te werken aan gedeeld eigenaarschap voor een veilige samenleving. “Als je vindt dat de veiligheidsorganisaties verantwoordelijk zijn voor onze veiligheid, dan zet je jezelf buiten het systeem. Daarmee los je de hedendaagse problemen niet meer op. Het project van Yuri en Lotte laat zien dat ook die veiligheidsprofessionals gewoon mensen zijn. We hebben allemaal een rol. De een die van agent, de ander van burgemeester of bankier. Samen zullen we actief een veilige samenleving moeten maken.”

Tegengestelde meningen

Het project  CIVINC is een online tool om mensen met een tegengestelde mening met elkaar in contact te brengen. Het laat zien dat wederzijds begrip en vertrouwen in elkaar kan groeien als je met elkaar van gedachten wisselt. Ruben Treurniet en Leon Horbach ontwikkelden de tool om in verkiezingstijd stemmers op tegengestelde politieke partijen anoniem met elkaar te laten discussiëren. Tijdens de conferentie van de Embassy of Safety, op 26 oktober, kunnen bezoekers anoniem hun mening geven over esthetische veiligheidsdilemma’s. “Met CIVINC zorgen wij ervoor dat mensen met een tegengestelde mening met elkaar in contact kunnen komen.”

Een bijna fysieke ervaring

Ook is er tijdens DDW22 de Virtual Reality-installatie ‘MessLess’ te zien die mensen meeneemt in de wereld van jongeren in Amsterdam Zuidoost. Goudswaard: “Je ondergaat bijna fysieke ervaring een confrontatie waarin de verleiding aanwezig is om naar wapens te grijpen. Je beleeft met de VR-bril zelf voor wat voor keuzes jongeren in die situatie staan en welke handelingsperspectieven ze hebben op het moment suprême.”

Embassy Labs

Vanuit vragen van de partners startte de Embassy dit jaar met het Embassy Lab ‘Jonge Aanwas’ en het Embassy Lab ‘CashBack’. ‘Jonge Aanwas’ is een samenwerking tussen de Vereniging Nederlandse Gemeenten, het ministerie van Justitie en Veiligheid, Gemeente Amsterdam en Eindhoven. Samen met de ontwerpteams Greenberry en De Nacht Club Academie zetten zij zich in om te voorkomen dat jongeren geronseld worden door criminele organisaties. Cashback ontstond vanuit de vraag van de provincie Noord-Brabant en taskforce RIEC (Regionaal Informatie en Expertise Centrum) om afgepakt crimineel geld of goederen zichtbaar terug te laten vloeien naar de samenleving. De provincie en de taskforce werken samen met Studio Sociaal Centraal  om te laten zien dat criminaliteit niet loont en om het vertrouwen in de instituties te vergroten.” 

Dit is het vierde jaar dat de Embassy actief is. “Samen met onze partners werken we meerjarig en jaarrond aan een veiliger Nederland. We onderzoeken met onder meer de TU Delft welke bouwstenen bijdragen aan een synergetische samenwerking tussen veiligheidssector en creatieve industrie. We werken aan het vergroten van de maakruimte binnen de veiligheidsorganisaties. Die ruimte zal de komende tijd alleen maar toenemen. Ik voel dat deze samenwerkingen momentum hebben, dat is beloftevol.”

Tijdens DDW is er een fysieke expositie in het Klokgebouw met interactieve bijeenkomsten. Ook is er een conferentie op woensdag 26 oktober van 10.00 – 13.00 in het Auditorium van het NatLab. Een compleet overzicht volgt later.