WDE Spotlight: Shaakira Jassat

Kun je iets meer vertellen over jezelf, je achtergrond en je ontwerppraktijk?

Ik ben Shaakira Jassat, ik kom oorspronkelijk uit Zuid-Afrika en ben nu gevestigd in Nederland. Ik heb een achtergrond in interieurarchitectuur en heb ongeveer zeven jaar in dat vakgebied gewerkt  in Johannesburg voordat ik naar de Design Academy Eindhoven kwam om mijn tweede bachelor te doen. Ik ben in 2019 afgestudeerd en heb toen mijn atelier direct ingeschreven bij de KVK. Als oprichter van Studio Sway groei ik in de richting van symbiotisch ontwerper. Ik werk voornamelijk alleen of, afhankelijk van wat een project nodig heeft, samen met experts of een team. Ik beweeg me tussen de thema’s ecologie, architectuur en samenleving. Ontwerp is mijn manier geworden om te proberen de wereld te begrijpen, omdat ik voel dat met begrip het vermogen komt om dingen beter te doen. Deze ‘nieuwsgierigheid door ontwerp’ heeft me geholpen projecten te realiseren die verhalende stukken zijn die mijn bevindingen op poëtische manieren overbrengen, maar het heeft ook plaats gemaakt voor een innovatieproject dat de circulariteit van stedelijk water aanpakt.

Jouw project was onderdeel van de Embassy of Water tijdens Dutch Design Week 2021 en is tegelijkertijd onderdeel van de Embassy Circular en Biobased Building. Wat kun je ons vertellen over dit project en in welke fase het zich nu bevindt?

Aquatecture is een verticaal, modulair systeem dat regenwater opvangt op het moment dat het uit de lucht valt. Het kan worden geïnstalleerd op gevels van gebouwen of als vrijstaande elementen in openbare ruimtes. Dat mijn project onderdeel was van beide embassies afgelopen Dutch Design Week was voor mij een bevestiging om te blijven streven naar de validatiefase van het project. Het kostbare element water, evenals innovatieve manieren om het circulair beheer ervan te waarborgen, zijn in de huidige tijd dringend nodig en daar wordt via deze embassies naar gekeken. Het Aquatecture Water Harvesting System wordt momenteel getest in zowel Zuid-Afrika als Nederland en bevindt zich in de onderzoeks- en ontwikkelingsfase. Samen met een team van studenten van Ingenieurs zonder Grenzen aan de Universiteit van Kaapstad verzamelen we weer- en watergegevens om de efficiëntie van het Aquatecture-systeem te analyseren. De productontwikkeling van het project is ook in volle gang en samen met een fabriek heb ik gekeken hoe we Aquatecture in grotere hoeveelheden kunnen produceren. Afgezien van de validatie van het systeem, probeer ik ook een holistische benadering te integreren met andere onderwerpen die verband houden met het project. Vorig jaar hebben we samen met studenten van de TU Eindhoven en de Universiteit van Kaapstad twee workshops over kennisdeling georganiseerd. We nodigden experts uit om ervaringen te delen en met ons in gesprek te gaan over embodied carbon, meteorologie en klimaatbestendige architectuur. Ook hebben we de embodied carbon op de Aquatecture-proefinstallaties berekend.

In dit project werk je aan het circulair transporteren van regenwater om het op andere manieren te hergebruiken. Het idee voor Aquatecture kwam van de droogte in je thuisland. Is water en het gebrek daaraan in je thuisland iets wat je zorgen baart, en zo ja, waarom?

Ja, inderdaad, dit project is geboren uit een persoonlijke ervaring. Ik kon gewoon niet achteroverleunen en moest werken met ideeën om te proberen de Day Zero-situatie in Kaapstad te verbeteren. Ik ben in mijn projecten altijd gefascineerd geweest door water, dit keer was het gebrek aan water de katalysator voor de richting die het werk nam. Ik denk dat je precies hetzelfde zou doen als je in mijn schoenen zou staan. Ik maak me grote zorgen over de waterproblemen waarmee mijn thuisland wordt geconfronteerd. Afgelopen nacht (18 april 2022, red.) was er een meedogenloze storm in KwaZulu Natal in Zuid-Afrika en mensen hebben hun leven, huizen en bezittingen verloren bij overstromingen. De effecten van klimaatverandering zijn helaas overal voelbaar en de armste gemeenschappen betalen de grootste prijs. We zouden ons allemaal zorgen moeten maken over de watercondities in mijn land, omdat deze problemen uiteindelijk weergeven hoe het zit met de gezondheid van onze hele planeet.

Denk je dat de techniek waarmee Aquatecture is gemaakt in de toekomst ook kan worden toegepast op andere producten om regenwater op te vangen?

Ja. Het Aquatecture Water Harvesting System is een modulair systeem waardoor het als gevelelement op een gebouw kan worden geplaatst maar ook als vrijstaande elementen in de openbare ruimte kan worden geplaatst, bijvoorbeeld op festivals of rond urinoirs in de stad.

Wordt Aquatecture al gebruikt in je thuisland? En ben je van plan Aquatecture ook in andere landen te gaan gebruiken?

Ja, het wordt getest bij het V&A Waterfront in Zuid-Afrika en de naastgelegen markt gebruikt het geoogste water in de tuinen. Ook in Eindhoven is Aquatecture geïnstalleerd. Ik voorzie dat het in steden over de hele wereld kan worden gebruikt, niet alleen in steden die gevoelig zijn voor droogte, maar ook in steden met te veel regen. Aquatecture kan water oogsten om het op te slaan voor drogere periodes, maar het kan ook de afvoersystemen voor regenwater bij hevige regenval ontlasten. Aquatecture 2.0, dat condensatie opvangt, zou het meest geschikt zijn voor landen met een hoge luchtvochtigheid. Op dit moment werk ik samen met de faculteit Werktuigbouwkunde van de TU/e aan het onderzoeken van efficiënte condensopvang als onderdeel van het Aquatecture Water Harvesting System.

Hoe denk je dat jouw ontwerp impact kan hebben?

Het Aquatecture Water Harvesting System creëert cirkelvormige waterknooppunten binnen een groter stadslandschap. Elk gebouw zou verantwoordelijk kunnen zijn om te voorzien in zijn eigen waterbehoefte. In de onderzoeksfase van dit project werd ik erg geïnspireerd door de Namibische woestijnkever. De kever kan, net als de Tillandsia en Bromelia, zijn eigen water uit de omringende atmosfeer halen. Ik wilde gebouwen op deze manier meer zelfvoorzienend maken door ze in staat te stellen hun eigen water te ‘oogsten’. Het water dat zo wordt geoogst, kan direct worden gekoppeld aan het grijswatersysteem van het gebouw en worden gebruikt om bijvoorbeeld de toiletten door te spoelen. 

Tijdens de testfase van het project ervoer ik een dieper bewustzijn van weerpatronen. Regen en wind zijn van cruciaal belang voor het systeem en een beter begrip van deze elementen is een vereiste voor het succes van het project. Ik hoop echt dat deze installatie mensen bewuster maakt van de weerelementen en hoe deze zich verhouden tot onze bronnen. We zouden een gevoel van verbondenheid kunnen hebben met ons water en hoeveel water de lucht op een bepaald moment kan opleveren. Op dit moment voelt het anoniemer en lijkt het eindeloos beschikbaar, wat niet realistisch meer is.

Kun je nog een interessante ontwerper noemen die aan hetzelfde onderwerp werkt? En wat maakt zijn/haar projecten zo geweldig?

Het Indus-project van Shneel Malik is een goed voorbeeld van een modulair waterfiltersysteem dat gebruik maakt van microalgen. Het project onderscheidt zich doordat het betrokkenheid vraagt van de gemeenschap; een gevoel van verantwoordelijkheid en nabijheid tot water wordt teruggebracht naar de gebruiker. Het is ook esthetisch aantrekkelijk, waardoor het zeer interessant is om te gebruiken in de openbare ruimte. Functionele esthetiek is waar de kracht van ontwerp in het project tot uiting komt. 

Als je één persoon mocht kiezen om mee samen te werken (een ontwerper, politicus, kunstenaar, wetenschapper, organisatie, wie dan ook), wie zou je dan kiezen en waarom?

Ik denk dat het een niet-menselijk wezen zou zijn. Ik zou heel graag co-creëren of samenwerken met een organisme en dan bedoel ik dat het bijvoorbeeld een insect kan zijn of een boom. Ik weet niet precies wat we zouden doen of hoe, maar het zou geweldig zijn! Ontwerpers en vernieuwers werken al op deze manier samen met micro-organismen, wat ik inspirerend vind. Met het Aquatecture-project heb ik het gevoel dat ik veel tijd heb genomen om water te onderzoeken en het te begrijpen. Wat heeft het water nodig? Hoe stroomt het? Waar vinden we het? Ik ben dus al begonnen met een soort samenwerkingsproces, maar ik heb nog steeds het gevoel dat ik deze methodologie in de toekomst veel dieper kan verkennen. 

Een andere wens die ik heb, is om samen te werken met inheemse gemeenschappen thuis in Zuid-Afrika. Ik sta altijd versteld van hun oprechte connectie met en begrip voor de aarde en het zou zo geweldig zijn om samen aan een project te werken!

Wat voor soort ontwerp/project zou je in de toekomst willen realiseren en waarom? 

Ik zou geïnteresseerd zijn in het combineren van ecologie (voedsel en landbouw), architectuur (habitat en bouwelementen) en samenleving (menselijk en niet-menselijk) om de creatie van onze toekomstige architectuur te onderzoeken.