WDE Spotlight: Van Eijk & van der Lubbe

Kunnen jullie iets meer over jezelf, jullie achtergrond en jullie ontwerppraktijk vertellen?

Wij zijn Niels van Eijk en Miriam van der Lubbe oprichters en ontwerpers van; Van Eijk & van der Lubbe. Niels heeft werktuigbouwkunde gestudeerd en is daarna nog naar de Design Academy gegaan. Miriam: Ik ben begonnen met de Design Academy, daarna heb ik nog een master in Design behaald en Innovation and Leadership gevolgd. Na onze studie hebben we de eerste jaren onafhankelijk van elkaar gewerkt. Ik heb mijn eerste jaren gewerkt als ontwerper, deze ontwerpen kwamen vaak in tentoonstellingen/musea terecht. Dit heeft zich ontwikkeld naar een veel meer strategische manier van kijken, waarbij we het design zien als een strategisch middel van verandering. Het ontwerp is een uiting voor innovatie, voor ontwikkeling. 

Doordat we op een gegeven moment zo veel samenwerkten zijn we Van Eijk & van der Lubbe begonnen. We begonnen met een team van een man of tien en een aantal jaar geleden hebben wij onze studio opnieuw ‘ontworpen’ omdat we andere vragen kregen. Complexe vragen waar we veel meer specialisatie bij moesten halen. We werken dus vaak binnen verschillende teams met experts. Het is dus geen bureau met vaste mensen waarvan je dan hoopt dat die al die vragen aankunnen, maar per opgave bekijken we wie we erbij moeten betrekken om binnen die vragen die er liggen, het beste een antwoord te kunnen geven. De experts die wij benaderen kunnen zzp’ers, bedrijven, onderwijs- overheidsinstellingen of andere organisaties zijn.  

Miriam: Sinds maart ben ik zelf werkzaam als Creative Head van Dutch Design week, een rol die ik met volle enthousiasme ga vervullen.

Jullie project Third Office werd ontwikkeld vanuit het Embassy Lab: Uithuiswerkplekken vanuit de Embassy of Mobility. Wat kunnen jullie ons over dit project vertellen en in welke fase bevindt het zich nu?

Third Office is een uitkomst van een ontwerpend onderzoek en ontwerponderzoek voor een werkplek in de buurt, op 15 minuten loop- of fietsafstand van huis, om daarmee het aantal reisbewegingen te verminderen en het aantal kilometers te verminderen. En belangrijker nog: daarmee de leefbaarheid vergroten en een positief effect hebben op onze leefomgeving en milieu. De naam Third Office komt voort uit first office (het kantoor), second office (thuiswerken) en Third Office is daarmee dus je derde werkplek.

Voor het Embassy Lab hebben wij verschillende interviews en masterclasses gedaan, hieruit hebben wij het concept van Third Office bedacht. Dit hebben wij weer gepresenteerd aan verschillende externen, zowel aan bedrijven als overheden, hier werd eigenlijk heel enthousiast op gereageerd. 

We zitten nu in een fase om te kijken hoe we dit in een pilot kunnen zetten. Door Third Office uit te proberen kunnen we het onderbouwen in feiten. Om dan vervolgens toch naar een startup te gaan bewegen om te kijken of we Third Office echt zouden kunnen implementeren. We gaan op klein niveau beginnen, maar je weet nooit waar dingen kunnen eindigen natuurlijk. Maar het beantwoordt wel heel erg aan de behoefte van meerdere insteken, zowel voor werkgevers als werknemers die niet meer 100% van hun tijd op kantoor willen werken. Dit is ook wel economisch interessant; we hebben minder vastgoed nodig, minder leaseauto’s en werkgevers hoeven minder kilometers te betalen. Voor werknemers is het interessant omdat ze nu meer vrijheid kunnen nemen in het organiseren van hun leven door onder andere gebruik te maken van secundaire faciliteiten. De locatie van jouw Third Office kan je namelijk zelf bepalen, het kan dicht bij je kinderen zijn of bij een sportschool. Je kunt makkelijk even boodschappen gaan doen of pakketjes laten bezorgen. Third Office is niet alleen een verandering op de reisbeweging en de economie, maar ook het welzijn. Third Office kan namelijk ook stressverminderend zijn, omdat je minder hoeft te reizen, makkelijker kan gaan sporten en sneller thuis bent en dus meer tijd voor jezelf hebt. Wij zijn in ieder geval erg benieuwd hoe Third Office zich verder gaat ontwikkelen.

Kunnen jullie uitleggen hoe jullie project zich verhoudt tot het verhaal van de Embassy of Mobility? 

World Design Embassies, een programma van Dutch Design Foundation, zet ontwerpkracht in bij het ontwikkelen van nieuwe vergezichten en concrete oplossingsrichtingen voor maatschappelijke uitdagingen. Met allianties van partners werken we in ambassades van de toekomst aan thema’s als gezondheid, veiligheid, mobiliteit, duurzaamheid en inclusiviteit. World Design Embassies is een jaarrond programma met een hoogtepunt tijdens Dutch Design Week. De Embassy of Mobility is één van de acht Embassies en richt zich op nieuwe vormen van mobiliteit: mobiliteit vanuit de mens en gericht op leefbaarheid. 

De uitkomst van het Embassy Lab ‘Uithuiswerkplekken’ is Third Office. Het wordt ingezet in het bredere perspectief op mobiliteit dat de Embassy of Mobility schetst in een planologisch ontwerp voor de toekomst. Om dergelijke veranderingen in de toekomst teweeg te brengen, moet het systeem veranderen. Dat gebeurt niet in één keer. Wel kunnen we veranderingen opbreken in kleine brokken om een perspectief te schetsen dat mensen kunnen ervaren.

Jullie zetten design in als een strategisch middel voor verandering naar een beter leefklimaat. Hoe uit zich dit bij Third Office?

Deze vraag hebben wij net ook al een beetje beantwoord. Het zit nu nog in de conceptfase, maar laten we zeggen dat het een ‘product’ is, een platform in de digitale wereld, waar je plekken kan boeken met de gewenste functionaliteiten en in de gewenste omgeving. Maar anderzijds uit het zich ook in de fysieke wereld. Namelijk als een bezoekbare plek die je kunt reserveren en waar je kunt werken.

Het ontwerp is een middel om uiteindelijk bij te dragen aan een betere leefomgeving met minder verkeersbewegingen en minder druk op onze snelwegen. Ook het welzijn van de medewerkers die meer vanuit vrijheid kunnen werken en hun eigen leven kunnen inrichten draagt bij aan een betere leefomgeving. Third Office draagt op meerdere manieren bij aan betere leefomgeving en leefklimaat op zowel individueel niveau als op omgevingsniveau.

Momenteel zijn jullie nog aan het onderzoeken hoe Third Office omgezet kan worden in een experiment. Hoe verwachten jullie dat het experiment er uit komt te zien?

Dat is een hele leuke vraag! Kijk, we hopen natuurlijk dat het experiment gaat laten zien is dat het idee van Third Office werkt, en dat er minder reisbewegingen zullen zijn en dat het voor organisaties werkt. Dat er naast werken op kantoor en thuiswerken er nog een derde plek bestaat die van waarde kan zijn op allerlei manieren. Anderzijds willen we natuurlijk dat we kunnen aantonen dat het voor werknemers echt een goede toevoeging is, dat ze ook in de toekomst zouden willen kiezen voor een soort Third Office. Niet exclusief op kantoor of thuis hoeven te werken. Dat willen we in ieder geval uit het onderzoek en experiment halen. Om dan vervolgens één of twee stappen verder te gaan kijken naar hoe we het zouden kunnen bouwen. Hoe zou het eruit kunnen gaan zien? Moeten we dat dan hier met effect op de regio Eindhoven uitproberen, waardoor je op een gegeven moment kan opschalen? Want uiteindelijk is de opgave die we hebben niet regionaal, maar nationaal. Het experiment is belangrijk om te valideren dat het inderdaad werkt. Hiermee hebben we bewijslast, om ook naar toekomstige partners te kunnen gaan om te zeggen: Hé, moet je kijken. Is het niet ook interessant voor jullie? Om dan vervolgens in een tweede of waarschijnlijk een derde stadium een start-up te kunnen beginnen. Dat zou het mooiste zijn als dat ook daadwerkelijk kan gebeuren. En wie dat dan is, en doet, en hoe die coalitie eruit ziet, dan weten we nog niet, maar een concept ontwikkelen om vervolgens niet ook daadwerkelijk in de markt kunnen zetten of in de samenleving kunnen integreren, ja… dat zou zonde zijn.

Natuurlijk zijn er al een aantal initiatieven die allemaal wel een soort van link hebben met Third Office, maar wat volgens ons wel een groot verschil is dat dat vooral om vergaderen gaat. Terwijl bij Third Office stellen we ons voor dat juist die plekken die bijvoorbeeld overdag niet gebruikt worden en alleen maar in de avonden gebruiken dat die juist weer benut kunnen worden om te werken, of andersom plekken die ‘s avonds maar leeg staan. Ik kan me voorstellen als je zin hebt om even op een echt ander type plek te gaan werken dat je voor Third Office kiest. Denk bijvoorbeeld aan een inspirerende plek als een museum of in de buurt van je kinderen en een sportschool. 

Denken jullie dat hybride werken populairder wordt de komende jaren? En zo ja, waarom?

Nou ja, wat je nu in ieder geval hoort en wat we hebben onderzocht, is dat veel werkgevers en organisaties als beleid gaan nemen dat het 60/40 verhouding wordt geïntegreerd, dus waarmee ze zeggen 40% niet op kantoor, 60% wel op kantoor. Dat heeft verschillende redenen zoals ik al eerder zei. Aan de economische kant kunnen ze vastgoed afstoten, door minder mensen dagelijks op kantoor kan je met minder ruimte je organisatie ook bedienen. Denk ook aan de energiekosten die je hier mee bespaard. Natuurlijk heeft corona ook echt een nieuw soort werk mogelijk gemaakt, dus dat hybride werken is inmiddels wel ingebed. Als je vijf jaar geleden had gezegd dat mensen de helft van de tijd thuis zouden werken, dan zouden de meeste organisaties hebben gezegd dat dat niet mogelijk was. Door corona zijn we geforceerd geweest om thuiswerken en hybride werken te ontwikkelen en het heeft gewerkt. Het heeft daarbij ook veel voordelen gegeven. Ik weet niet of het populairder wordt, maar ik denk wel dat dat het huidige beleid blijft. Het heeft een bepaalde flexibiliteit en het heeft voordelen voor werkgevers en werknemers. De uitdaging zit er wel in dat je het beleid ook echt moet laten uitvoeren. Voordat je het weet, is de gewoonte terug om dan toch maar weer elke dag naar kantoor te rijden voor die ene afspraak. Ja, dat gevaar zit er wel in, dus je moet er dan wel ook echt op kunnen acteren als werkgever en werknemer.

Wat voor ontwerp/project zouden jullie nog graag realiseren in de toekomst en waarom? 

Ja, ik moet zeggen, we hebben niet te klagen wat voor gave vragen we krijgen en binnen die vragen zitten er wel een paar die ik onvoorstelbaar interessant vind. Eentje waar we al jaren mee aan de slag zijn is de vraag hoe we het toerisme beter kunnen ontwerpen, dus niet zozeer het toerisme an sich, maar wel de mechaniek en hoe die werkt. Op de ene plek heb je veel te veel toeristen en op de andere plek zouden een paar extra toeristen best prettig zijn. Voor de extra inkomstenbronnen denk je in eerste instantie het economische of behoud van locaties, maar toerisme kan nog veel meer doen in onze ogen, dus dat kan ook echt een bijdrage leveren aan onze vraagstukken die we hebben. Ik zou het echt fantastisch vinden als we daarvoor uiteindelijk niet alleen een concept en visie kunnen ontwikkelen, maar ook dat we dat kunnen implementeren en dat we daar ook een nieuwe manier van kijken en denken kunnen ontwikkelen. Maar goed, daar zijn we dus al wel mee bezig. En verder, ja tja.. we hebben nog zoveel dromen.

Hoe denken jullie dat je met jullie werk impact kunt maken? 

We hopen altijd dat het op meerdere manieren kan en dat begint al met inspirerende gesprekken op het moment dat wij met een opdrachtgever of mogelijke partner praten. Of dat nou één iemand is of een heel team, als je ziet dat er een twinkeling in de ogen komt, dan ben je eigenlijk al begonnen met impact te maken. Dan rek je de grenzen op en inspireer je anderen, dat vind ik al altijd al een van de meest waardevolle momenten in ons werk. Je ontwikkelt visie, concepten en natuurlijk probeer je vanuit zo’n concept echt verschil te maken in de samenleving. Soms is dat heel klein, maar is het juist een ijzersterk voorbeeld. We hopen met Third Office dat we dat op een gegeven moment een beetje volume kunnen gaan maken en dat het daarmee ook daadwerkelijk impact kan hebben. Tijdens corona zijn er onderzoeken geweest dat als er 20% minder naar kantoor werd gegaan, er 70% minder file zou zijn. Dat is dus al als iedereen één dag minder naar kantoor gaat! 

Ik denk ook dat we impact kunnen maken door anderen een podium te geven zoals we hier bij Dutch Design Foundation doen. Ik zie altijd connecties en linkjes en maak verbindingen. Mensen met elkaar in contact brengen, dat kan echt iets betekenen. Daarom zet ik me daar ook heel graag voor in. Dus niet alleen maken we verschil met ons eigen werk, het is breder denk ik. Ik zie ook de kracht van de creativiteit en de kracht van ontwerpers en wat dat kan doen op klein of groot niveau; dat heeft enorme potentie en wordt nog veel te weinig benut, daar zou ik aan willen bijdragen.

Als jullie één persoon mochten kiezen om mee samen te werken (een wetenschapper, kunstenaar, filosoof, bioloog, ontwerper, politicus, wie dan ook), wie zouden jullie kiezen en waarom?

Dat is een hele leuke vraag, er schiet mij één iemand te binnen, maar het belangrijkste is dat het een fijn mens moet zijn. Dus dat je in een open dialoog kunt praten met elkaar en dat je open kunt staan voor andere zienswijzen. Hij is inmiddels minister geworden, maar Robbert Dijkgraaf is iemand die ik ook ken en waarvan ik weet dat hij een onvoorstelbare hoeveelheid kennis heeft. Hyper slim, maar ook in staat is om dat op een hele goede manier over te brengen en daarmee ook weer nieuwe mensen nieuwe inzichten geeft. Ik zou weleens een project willen doen met zijn kennis en kunde en onze opgaven en uitdagingen. Ja, dat lijkt me te gek. Ik zou niet weten welk project, maar het wordt wel mooi. Wat ik ook heel erg tof vind aan Robbert is dat hij is begonnen op de kunstacademie, voordat hij een natuurkundige opleiding heeft gedaan. Hij begrijpt ook de waarde en de kracht van de verbeelding van de creativiteit. Nou en dat samen met zo’n enorme wetenschappelijke carrière en kennis en kunnen inzichten. Ja, dat lijkt me fantastisch.